Hildegard Penne en Manu De Mey onderzoeken de mogelijkheden en gevaren van AI voor kunst

Posted By Frederic De Meyer

We komen er wat laat mee gezien de expo slechts tot 2 juli liep. Niettemin willen we hier de aandacht op vestigen, gezien het boeiend is om te volgen hoe kunstenaars AI toepassingen gaan verweven in hun praktijk, maar ook gezien het parcours die deze twee kunstenaars aflegden in het gebruik ervan. We nemen hier in grote delen de begeleidende tekst over van deze expo:

In de kunstexpo Pleased to meet you! verkennen kunstfotograaf Hildegard Penne en kunstschilder Manu De Mey wat artificiële intelligentie voor de kunst kan betekenen. Sinds juli 2022 zijn er verschillende zogenaamde text-to-image applicaties op de markt die de mogelijkheid bieden om door middel van artificiële intelligentie afbeeldingen te genereren op basis van simpele tekst instructies (prompts). De prompt “een astronaut op een paard in de stijl van Picasso” genereert bijvoorbeeld dit beeld:

Met dit gegeven zijn Hildegard Penne en Manu De Mey aan de slag gegaan. “Als fotograaf en als kunstschilder was onze eerste reactie deze nieuwe technologie te zien als een bedreiging voor onze kunstvormen. Straks kan eender wie een foto of een prachtig kunstwerk maken door een simpele zin in te tikken in een appje op de GSM. We kwamen echter snel tot de conclusie dat deze, misschien begrijpelijke, angstreflex je blind kan maken voor de vele nieuwe mogelijkheden die A.I. kan bieden in het maken van kunst.”

“Vergelijk het met de uitvinding van de fotografie” aldus Hildegard Penne. “De schilders van toen, vaak portretschilders, vreesden ook dat hun kunst van de troon gestoten zou worden door een nieuwe technologie die uiteindelijk ook maar enkel bestond uit een apparaat met een knopje die door eender wie kon bediend worden. Wij weten nu dat fotografie de schilderkunst niet heeft vervangen en dat je om een goede kunstfotograaf te zijn meer moet bezitten dan dat apparaat met een knopje. Zo is dat net hetzelfde met A.I. Iedereen kan mooie beelden genereren met deze nieuwe technologie, maar niet iedereen maakt er grote kunst mee.”

Al zijn beide kunstenaars niet blind voor de gevaren ervan. “Het klopt dat er ook negatieve, immorele kanten aan deze text-to-image technologie zijn” zegt Manu. “Denk maar aan de vele nog levende digitale kunstenaars die nu overal nieuwe werken in hun eigen stijl zien verschijnen, gerenderd door apps als Midjourney die getraind is met duizenden beelden, zonder rekening te houden met de auteursrechten die vaak op deze beelden rusten. Het is allemaal nog heel nieuw met legaal gezien nog veel grijze zone. Wij hebben niet gewacht tot alles moreel en legaal is uitgeklaard om aan de slag gegaan met de technologie om te kijken wat dit voor de kunst kan betekenen. Gezien wij fotograaf en schilder zijn, hebben wij ons vooral daarop gericht om te kijken of de A.I. een link kan zijn tussen deze twee kunstvormen.”

“Er zijn zo vele toepassingen mogelijk en het kan soms technisch wat ingewikkeld worden, maar ik zal proberen uitleggen wat wij bijvoorbeeld hebben gedaan”, zegt Manu. “Mijn roem als kunstschilder is (nog) niet groot genoeg om gekend te zijn bij Midjourney of Dall-e dus de prompt “een astronaut op een paard in de stijl van Manu De Mey” levert niet het gewenste resultaat op. Maar het model van Stable Diffusion kan je zelf trainen. Ik heb hem met honderden foto’s van mijn kunstwerken gevoed en nu heb ik een lokale versie van Stable Diffusion die mijn stijl wél kent!”

De kunstenaars gaven een foto van Hildegard in met de instructie: “maak hiervan een expressief portret in de stijl van Manu De Mey “ en dat lukte tot onze verbazing redelijk goed!

Links zie je een foto genomen door Hildegard, rechts een portret dat Manu maakte en aan het systeem voedde. Onderaan zie je de stappen gegenereerd door Stable Diffusion.

“Dit is slechts één van de toepassingen die we gebruikt hebben als inspiratie voor onze kunst”, aldus de kunstenaars. “Er zijn nog andere toepassingen mogelijk. De afbeelding op onze affiche maakt gebruik van een fout in een vroege versie van Stable Diffusion wanneer je deze op een foute resolutie zet. Dan verschijnen er plots ongewilde fouten zoals drie armen of twee hoofden. Dit hebben wij uitgebuit om nieuwe, interessante beelden te maken. Het zijn net foto’s maar dan ook weer net niet.”

“Het is niet onze bedoeling een oordeel te vellen over artificiële intelligentie” benadrukt Hildegard, “er wordt al zoveel gepolariseerd in onze maatschappij. Wij vinden het te gemakkelijk om onmiddellijk een extreem standpunt in te nemen hetzij pro of contra A.I.” Manu bevestigt: “Ik zag het eerst ook als een bedreiging voor mijn kunstwerken. Het is juist om deze angst te kunnen counteren dan ik me erin heb verdiept.”

“Onze tentoonstelling is voor een groot stuk net een manier om alles open te gooien.” zegt Hildegard “Zo van: “kijk wat je er allemaal mee kan! En dat leidt dan hopelijk tot interessante vragen zoals: Is het kunst? Is het moreel aanvaardbaar? Moet het aan banden gelegd worden?” Manu glimlacht. “Ja, misschien moeten we ook een debatavondje voorzien.”

Meer over de kunstenaars vind je op de websites van Hildegard en Manu.