Van verzameling tot dialoog: een reis door de kunst van de jaren ’80”

Posted By Yves Joris

Je bent (bijna) je hele leven bezig met je passie, het verzamelen van kunst. Er is geen vierkante centimeter vrije muur meer te vinden in de woning. Elke sculptuur, schilderij of prent roept herinneringen op aan een verleden dat weerklinkt in de namen die je verzameld hebt. En dan besluit je om afstand te doen van (een deel van) je collectie. In samenwerking met Your Art Gallery in Knokke exposeert Wouter De Bruycker Fine Arts & Gallery kunstwerken uit het einde van de vorige eeuw onder de noemer Schilders! Met werk van rond de jaren ’80.

Een kunstverzameling of kunstcollectie is een (meestal) geordend geheel van beeldende kunst of toegepaste kunst. Een collectie kan zijn aangelegd rondom het werk van één kunstenaar, of rond een specifiek thema, of zijn samengesteld vanuit de eigen voorkeur van de verzamelaar. Dit is de definitie die bij Wikipedia te lezen valt. Een mooiere omschrijving kan ik niet geven. Vooral omdat ik de woorden ‘eigen voorkeur’ en ‘specifiek thema’ zo belangrijk vind wanneer we spreken over verzamelen. Ze schakelen immers (gedeeltelijk) het financiële aspect van de kunstwereld uit. Elke verzameling moet in de eerste plaats een weerspiegeling zijn van de smaak van de verzamelaar zelf. Een esthetische ontroering die aan de basis ligt van een aankoop die, in dialoog met eerdere werken, het geheel tot een nieuwe hoogte tilt. Bij een goede verzameling treden de werken niet alleen in gesprek met elkaar en de toeschouwer, maar ook met de kunstcanon zelf. Elke verzameling vormt op deze manier een momentopname van een artistieke tijdsgeest.

Dialoog van een tijdsgeest

Dergelijke dialoog speelt zich momenteel af bij Wouter De Bruycker Fine Arts & Gallery waar kunstenaars uit de jaren ’80 voor enkele boeiende ‘rediscoveries’ tekenen. Marc Maet, Pjeroo Robjee, Fik Van gestel, Hans Vandekerckhove en Mario De Brabandere zijn slechts enkele namen die momenteel de galeriemuren delen. Veel info over de kunstenaars is er niet in de galerie. De prijslijst vermeldt, naast de naam van de kunstenaar en de titel, enkel jaartal, afmetingen en prijs. Op tafel liggen oude catalogi die duiding geven waarom een bepaalde kunstenaar op dat moment belangrijk was. Bij het doorbladeren ervan overvalt me een gevoel van nostalgie. Sommige namen blijven tot op heden bekend in de oren klinken, terwijl anderen de confrontatie met de tijd niet volledig overleefd hebben. Een vermelding in een 45 jaar oude catalogus is alles wat er rest van een artistieke droom.

Wat opvalt is dat er vooral veel jongeren de galerie bezoeken. Meestal studenten van een academische kunstrichting die hier gratis van dit eclectisch tijdsbeeld genieten. Ze knikken instemmend wanneer ze de neo-expressionistische penseelvoering herkennen van de Nieuwe Wilden, die komaf maakten met de schoonheidsnormen van de conceptuele en minimalistische kunst door hun onbehagen en woede tegenover de gevestigde structuren op canvassen van groot formaat uit te drukken.

Kiezen is verliezen. Welke namen moet ik toevoegen aan deze impressie? Welke vallen uit de boot? In het werk ‘Composition with figures and fishes’ van Jean Bilquin herkennen we de expressionistische kleurexplosie van die periode, een explosie die een groot canvas nodig heeft van bijna twee meter breed. Het verschil met zijn recente werk kan niet groter zijn. Heden heeft de kleurenpracht plaats geruimd voor slanke Giacometti-achtige figuren die zich bewegen in bijna lege ruimte. Bilquin blijft een man van uitersten.

Jean Bilquin, Composition with figures and fishes

Een andere kunstenaar, die voor mij ook een ‘rediscovery’ is, is Ingrid Castelein (°1953). De kunstenaar, die woont en werkt in Deinze, studeerde schilder- en beeldhouwkunst aan het KASK waar ze ook doceerde. In de galerie hangt haar werk ‘De bloedige beet van het gebit’ (1981). Het schilderij is een krachtige, abstracte creatie die de kijker uitdaagt om verder te kijken dan de oppervlakte. De titel zelf roept een beeld op van pijn en agressie, wat wordt weerspiegeld in de heftige penseelstreken en de contrasterende kleuren die over het doek dansen. De dominante kleuren – geel, rood, zwart en groen – zijn niet willekeurig gekozen. Ze vertegenwoordigen de verschillende emoties en staten die samenhangen met de ervaring die de titel suggereert. Rood, vaak geassocieerd met bloed en passie, is prominent aanwezig en lijkt bijna uit het doek te stromen, wat de intensiteit van het ‘gebit’ benadrukt. Zwart en groen bieden een achtergrond van mysterie en natuurlijkheid, terwijl geel licht en energie brengt in de compositie. De textuur van de verf, zichtbaar door de dikke lagen, voegt een dimensie van realisme toe aan het werk. Het nodigt de kijker uit om niet alleen met de ogen maar ook met de handen te ‘kijken’. De abstractie in het schilderij laat ruimte voor persoonlijke interpretatie, waarbij elke toeschouwer zijn eigen ervaringen en emoties kan projecteren op het canvas. Casteleins werk is een herinnering aan de kracht van abstracte kunst om complexe menselijke ervaringen uit te drukken. ‘De bloedige beet van het gebit’ is niet alleen een schilderij; het is een gesprek, een emotie, een moment gevangen in kleur en vorm. Het is een stuk dat blijft resoneren lang nadat de kijker zich heeft afgewend, een blijvende indruk achterlatend van de bloedige beet die het vertegenwoordigt.

Ingrid Castelein, de bloedige beet van het gebit (1981)

Een oude bekende is Hans Vandekerckhove (°1957). Ik ken deze man als een schilder pur sang die zijn inspiratie vindt in de traditie van de Westerse kunst: het romantische landschap, de tuin en horticultuur, de Rückenfigur zijn slechts enkele van de thema’s die regelmatig in zijn werken opduiken. Daarom is het even schrikken wanneer ik voor ‘Illuminations’ sta, een werk in donkere aardekleuren, en besef dat het een werk uit 1990 is van deze kunstenaar. Heeft hij voor de titel inspiratie gevonden bij het werk van Rimbaud? Het neo-expressionisme is in ieder geval uit zijn penselen verdwenen en heeft plaats gemaakt voor een quasi abstractie geïnspireerd op alchemistische motieven. Het is een tussenstop op weg naar de figuratie die tot op heden kenmerkend voor hem is.

Hans Vandekerckhove, Illuminations (1990)

Ik moet me verontschuldigen. Uw leestijd is beperkt. Daarom dat ik mij heb beperkt tot slechts drie namen. Een andere auteur had misschien andere keuzes gemaakt en meer aandacht besteed aan Marc Maet, of Fik Van Gestel of Mario De Brabandere of … Kiezen is verliezen. Maar kiezen is ook bewaren voor het nageslacht. Dat doen verzamelaars. Zij wenden hun smaak, netwerk en (vaak ook) centen aan om selecties te maken. Wie een expo bezoekt, ondergaat het besef dat tientallen andere combinaties mogelijk waren. Dit is ook het geval bij Schilders! Met werk van rond de jaren ’80. Focus niet daarop, maar geniet van deze ‘rediscoveries’ en wees blij met de gedachte dat – in tegenstelling tot in een museum – deze onderdelen van de kunstcanon ook in uw bezit kunnen komen.

De expo is nog tot 26 mei te bezoeken. Meer info vind je hier.