Van Minotaurus tot zeemeermin, een verkenning van de menselijke verbeelding

Posted By Yves Joris

De tentoonstelling Hybriden biedt een unieke kans om de grenzen van de menselijke verbeelding te verkennen. Curatoren Tom Liekens en Glenn Geerinck nodigen uit om ons te verdiepen in een wereld waar feiten en fictie samensmelten. Deze expositie, die zowel historische artefacten als hedendaagse kunstwerken samenbrengt, herinnert ons eraan dat de mensheid altijd gefascineerd is geweest door het mysterieuze en het onbekende. Het is deze blijvende fascinatie die ons niet alleen naar het verleden doet kijken, maar ook ons huidige begrip van kunst, cultuur en verbeelding uitdaagt. Hybriden is meer dan een tentoonstelling; het is een reis door tijd en ruimte, en een uitnodiging om opnieuw te dromen.

Vanaf de vroegste menselijke geschiedenis waren mensen gefascineerd door wezens die half mens, half dier waren. Een vroeg voorbeeld hiervan is de Löwenmensch, een beeldje van 40.000 jaar oud, gevonden in een grot in Duitsland. Dit beeldje van een leeuwachtig wezen getuigt van het vermogen van de mens om zich wezens voor te stellen die niet direct in de natuur terug te vinden zijn. Of zoals Liekens zelf opmerkt: “De leeuwman is wellicht het oudste voorbeeld, maar tijdens onze voorbereiding kwamen Glenn en ik al snel tot de conclusie dat dergelijke mythische wezens doorheen alle perioden van de geschiedenis aanwezig waren. Van de Minotaurus en de Sfinx ( in de vorm van zowel een 16de eeuws marmeren beeld als een prent van Félicien Rops) tot de Centaur van Yannick Pollet en de Chida van Koen Vanmechelen.” Dit vermogen tot verbeelding, en bij uitbreiding de wens om het onbekende en het onverklaarbare een plaats te geven, vormt de kern van de tentoonstelling.

Löwenmensch

Op het eerste gezicht oogt het opzet van Hybriden eclectisch in zijn omvang, maar Liekens verzekert me dat dit zeker niet het geval is. “De expo is verdeeld in verschillende secties die elk een ander aspect verkennen, van het mythologische tot het wetenschappelijke, en van de oertijd tot het heden. Deze mythische wezens waren vaak bedoeld om diepere waarheden of angsten te symboliseren, zoals de oorsprong van het leven of de kracht van de natuur.”

Feit en Fictie: De Wonderkamer

Een van de meest intrigerende aspecten van de tentoonstelling is de wonderkamer een reconstructie van de rariteitenkabinetten die populair waren in de 16e en 17e eeuw. In deze kamers verzamelden rijke Europeanen allerlei exotische en bizarre objecten, van opgezette dieren tot vreemdsoortige planten, en zelfs verzonnen wezens zoals zeemeerminnen en eenhoorns. Deze kamers waren een manier om de wereld te categoriseren en te begrijpen, maar ook een manier om te pronken met rijkdom en kennis. In Hybriden zien we hoe deze historische fascinatie voor het vreemde en het exotische voortleeft in de hedendaagse kunst.

Voor een deel van de werken kon Liekens terecht in zijn eigen collectie. “Ik verwijs altijd naar mijn vaders verzameling van curiosa, maar ik moet toegeven dat de mijne ondertussen al vele malen groter is. En mijn zoon heeft ook enkele bijdragen geleverd aan deze expo. Dus de toekomst is verzekerd,” lacht hij. Zijn fascinatie voor het vreemde en onbekende is trouwens ook duidelijk te zien in zijn eigen werk en de werken die hij heeft geselecteerd voor de tentoonstelling. Zo toont hij onder andere een Ningyo-zeemeermin, een Japanse creatie gemaakt van apenbotten en vissenresten, ooit aan Westerse kooplui verkocht als ‘zeemeerminmummie’. Dit soort werken stelt ons vragen over wat we als echt en vals beschouwen, en hoe onze percepties door de geschiedenis heen zijn gevormd.

Dialoog tussen verleden en heden

Wat Hybriden bijzonder maakt, is de manier waarop de curatoren historische artefacten in dialoog laat treden met hedendaagse kunst. Kunstenaars zoals Berlinde De Bruyckere, Fred Bervoets en zelfs de muzikant Nick Cave dragen bij aan deze tentoonstelling met werken die de grenzen van de verbeelding verkennen. In de eerste zaal bijvoorbeeld, is werk te zien van Berlinde De Bruyckere, maar ook van Koen Vanmechelen, die al met hybride beesten werken. Een opvallend stuk is het skelet van een Chinese Slangendraak, gemaakt door Dominick Verschelde. Dit werk, dat zowel precisie als fantasie laat zien, staat naast aziatische sculpturen, prenten en handpop van eenzelfde soort draak. Draken en andere hybriden komen overal in de wereld voor.

Koen Vanmechelen – Chida

De hedendaagse werken in de tentoonstelling gebruiken vaak moderne materialen en technieken om oude thema’s te verkennen. Dit creëert een fascinerende spanning tussen oud en nieuw, tussen het bekende en het onbekende. Deze dialoog nodigt de toeschouwer uit om na te denken over hoe wij als samenleving omgaan met het vreemde en het onbekende. Zijn we nog steeds gefascineerd door dezelfde angsten en dromen als onze voorouders, of zijn onze visies geëvolueerd?

Kunst en Verbeelding: Blijvende Invloeden

Hybride wezens blijven een krachtige invloed uitoefenen op onze cultuur en verbeelding. Ze verschijnen niet alleen in kunstgalerijen, maar ook in populaire media zoals films, boeken en games. Denk bijvoorbeeld aan de wezens uit de serie Stranger Things of de fantasierijke werelden van Game of Thrones en Harry Potter. Deze moderne interpretaties van hybride wezens laten zien hoe deze thema’s nog steeds relevant zijn en resoneren met een breed publiek.

Tom Liekens, Matador

Hybriden in de Turnhoutse Warande is een viering van deze blijvende fascinatie voor het vreemde en het onbekende. Of zoals Liekens benadrukt: “Met deze tentoonstelling willen we vooral zorgen dat mensen verwonderd zijn en die verwondering doorheen de tentoonstelling aanhouden.” De expo nodigt ons uit om na te denken over de grenzen van onze verbeelding en de manieren waarop we proberen de wereld om ons heen te begrijpen. Door zowel historische als hedendaagse werken te tonen van over heel de wereld, laten Geerinck en Liekens zien dat de menselijke fascinatie voor hybride wezens tijdloos en universeel is en een diepgewortelde behoefte weerspiegelt om betekenis te vinden in het onbekende.

De expo HYBRIDEN, samengestelde wezens uit fabels, mythen en legenden is nog 17 november te bezoeken. Voor meer info raadpleegt u de website.