Hoe ironisch is het om een vast traject te moeten volgen in een tentoonstelling over wereldkaarten? Maar misschien is dit net de kracht van de tentoonstelling ‘Mappa Mundi’ in de Villa Empain. Pijlen op de grond tekenen een coronovrij parcours uit. Een uitnodiging om de wereld rond te reizen maar niet buiten de lijntjes te kleuren.
Hoe spannend moet het geweest zijn om de wereld in kaart te brengen vanuit een wit blad papier. Elke stap die je zet, is een ontdekking. Cartografie is nooit eindig. Het kan steeds nauwkeuriger. Satellieten zorgen ervoor dat geen enkel stukje aarde onbekend blijft. Deze hedendaagse technieken hebben echter ook een deel van de charme van een map laten verdwijnen. We dromen niet langer van schatkaarten, maar gaan met de gps op zoek naar de verborgen ‘kleinoden’ van de geocaching. Kaarten stellen de realiteit voor, maar tegelijkertijd vormen ze een subjectief gegeven omdat de interpretatie van objectieve gegevens tot een subjectief beeld kan leiden.
Ook kunstenaars werden vaak gefascineerd door wereldkaarten. Ze eigenen ze zich toen, gaan ermee aan de slag en creëren zo hun eigen realiteit. Een realiteit die vaak buiten de paden van het louter geografische treedt en een extra politieke, poëtische of utopische dimensie toevoegt. Voor ‘Mappa Mundi’ selecteerde curator Alfred Pacquement, die tot 2013 directeur was van het Musée national d’art moderne in het Centre Pompidou, een dertigtal kunstenaars uit de ganse wereld om hun kosmopolitische visie te delen.
Reizen verruimt de geest. Dit wist Johannes Vermeer – en voor hem vele anderen – al in de 16e eeuw. In zijn schilderij ‘Meisje met luit’ schittert op de achtergrond een wereldkaart. Het huiselijke tafereel krijgt daardoor een wereldwijde dimensie. De Villa Empain zelf ademt ook die wereldse weidsheid met de prachtige materialen die bij de bouw en restauratie van deze art-decoparel gebruikt werden: gepolijst graniet uit Baveno en gevlamd hout uit Palu (Indonesië) treden in dialoog met Venezolaanse manilkaraplanten. Binnen treden kunstenaars als Olafur Eliasson, Mona Hatoum, Wil Delvoye, Marcel Broodthaers ook in dialoog… met elkaar en met de wereld.
Door het verplichte traject lijkt het wel dat mensen meer tijd nemen, langer stilstaan bij wat er te zien is. Het bezoekersgidsje wordt hun extra roadmap doorheen de wereld. Bekende namen zoals Wim Delvoye, Ólafur Eliasson en Andreas Gursky treden in dialoog met Shilpa Gupta, Aung Myint en Yto Barrada. Oost ontmoet west, noord treedt in dialoog met zuid.
Onze highlights:
/1/ Mona Hatoum, Map (Mobile), 2019
Map (Mobile), 2019
© Thibault De Schepper
Persoonlijk stond ik het langst stil bij het werk Map (Mobile) uit 2019 van de Palestijnse kunstenares Mona Hatoum. In de monumentale inkomhal van de Villa presenteert ze de verschillende werelddelen in plexiglas, die ze vervolgens via haast onzichtbare draden tot een soort perpetuum mobile omtovert. Afhankelijk van je oogpunt zal je steeds een ander beeld te zien krijgen. Tegelijkertijd vraag je je af of de verschillende continenten op een bepaald ogenblik niet tegen elkaar zullen botsen.
/2/ Alighiero Boetti, Mappa, 1979
Mappa, 1979
© Thibault De Schepper
Ook Alighiero Boetti is op deze tentoonstelling van de partij met Mappa uit 1979. Deze voortrekker van de Arte Povera liet door Afghaanse ambachtslieden een wereldkaart borduren waarbij de landen voorgesteld werden door hun respectieve vlaggen. Veertig jaar later toont dit werk dat landen en territoria nog steeds in beweging zijn. Sommigen zijn verdwenen en maakten plaats voor nieuwe naties. Niet-erkende naties vormen een wit eiland in de oase van kleuren.
/3/ Rivane Neuenschwander, Contingent, 2008
Met de video Contingent (2008) tekent de Braziliaanse Rivane Neuenschwander – voor mij persoonlijk – voor het sterkste werk van de tentoonstelling. Het werk toont aan hoe cartografie telkens weer opbotst tegen de eigen grenzen. Contingent toont een map gemaakt uit honing die door honderden mieren wordt opgegeten. Net als de mieren is de mens bezig om de aarde aan een recordtempo te verslinden. Het enige verschil is dat de mier er al lang voor de mens was en ons waarschijnlijk ook wel zal overleven.
// Ga dat zien!
… want de Villa Empain mag deze zomer zeker niet ontbreken in de agenda. De prachtige architectuur die weerspiegeld wordt in de waterspiegel van het zwembad levert niet alleen een uitgelezen instagrammoment op. Met ‘Mappa Mundi’ tekent de Fondation Boghossian opnieuw voor een ijzersterke tentoonstelling die ons niet alleen doorheen de wereld leidt, maar die ons tegelijkertijd laat stilstaan. Soms gebeurt dit met een speelse knipoog maar vaak is het ook een reflectie over onze plek in de wereld en de plek van de wereld zelf. En wie daarna nog energie over heeft, kan genieten van een wandeling in het Terkamerenbos om de hoek.
De tentoonstelling Mappa Mundi is nog tot 4 oktober te bezoeken.
Meer info vindt u op volgende link: https://www.villaempain.com/nl/tentoonstellingen/mappa-mundi-2/
#EXPOFLITS
Deze zomer willen we de kunst een extra hart onder de riem steken. TheArtCouch gaat voorproeven op tentoonstellingen in eigen land die absoluut de moeite waard zijn en kiest telkens een paar teasers voor het publiek. Wil jij ook jouw evenement in de kijker zetten? Ontdek hier meer.
- Rens Cools: kunst als meta-taal, en de podcast als kunstwerk - december 11, 2024
- Nachtdieren: een dialoog tussen licht en schaduw - november 27, 2024
- Middernacht in een perfecte illusie, de vervreemde schoonheid van Michiel Deneckere - oktober 28, 2024
