Kan je een coup de foudre krijgen bij het aanschouwen van een gebouw? Ludovic Laffineur zal dit beamen. Na een bezoek aan het Mies van der Rohe paviljoen liet de omgeving hem niet meer los. De strakke lijnen van het Bauhaus, de rust die ervan uitging en die versterkt werd door de groene omgeving, vormen de basis van de schilderijenreeks MVDR. Tien verschillende invalshoeken met een rode draad: less is more.
Inspiratie is overal. Morandi trof ze aan in vazen die hij in zijn stillevens vereeuwigde. Monet was zo gefascineerd door de lichtinval op de kathedraal van Rouen dat hij deze op verschillende tijdstippen van de dag aan het canvas toevertrouwde. En hoeveel keer heeft Cézanne zijn Mont Sainte-Victoire niet geschilderd?
Voor de reeks MVDR vond Ludovic Laffineur inspiratie in het architecturale lijnenspel van het Mies van der Rohe-paviljoen in Barcelona. Door de combinatie van strakke geometrie en een subtiel spel van licht en schaduw begreep hij wat een recensent bedoelde toen hij schreef: ‘the pavillon contains only space’. Laffineur slaagt er in zijn werk in om de geheel eigen sfeer van de ruimte weer te geven, maar brengt er figuren in die een emotie opwekken, een verhaal insinueren en zo de verbeelding van de kijker aanspreken.
Het Mies van der Rohe-paviljoen werd opgericht voor de wereldtentoonstelling van 1929 in Barcelona en moest een toonbeeld worden van de Duitse Weimarrepubliek: democratisch, progressief, welvarend en vooral … pacifistisch. Ondanks de luxueuze afwerking met travertijn, groen marmer en onyx, was het paviljoen geen lang leven beschoren en ging een jaar later al tegen de vlakte. Een groep Spaanse architecten zag gelukkig het architecturale belang van de locatie in en aan de hand van zwart-witfoto’s herbouwden ze tussen 1983-1986 het gebouw.
Foto’s lagen ook aan de basis van het werk van Laffineur. Digitaal ging hij aan de slag met de honderden foto’s die hij ter plekke genomen had. De openingspagina van zijn website toont de genese van zijn MVDR-cyclus. Strakke lijnen verdelen de foto in geometrische vectoren. Tegelijkertijd kan een aandachtige toeschouwer zoveel meer terugvinden in deze foto. De waterplanten zorgen ervoor dat Monet over de schouder meekijkt, het uitgepuurde beeld doet denken aan David Claerbouts Shadow Piece, waar net zoals bij Laffineur twee anonieme figuren aanwezig zijn. Wie zijn ze? Wat doen ze? Waarom zijn ze aanwezig in het beeld?
In MVDR 1 hebben de twee protagonisten afstand genomen. Het gebogen hoofd en de concentratie van het zittend personage creëren afstand. Is ze verdiept in de brochure die meer uitleg verstrekt bij de omgeving of checkt ze even haar sociale media om te zien of er al ‘likes’ zijn op de foto’s die ze enkele seconden eerder postte? De kunstenaar speelt een subtiel spel met kleuren. De rode achtergrond licht het zittend personage op. Er is geen overgang tussen het heldere rood en het schaduwzwart waarin de andere persoon zich bevindt. Alleen het witte hemd zorgt ervoor dat we deze persoon opmerken, een hemd dat herinneringen oproept aan Goya’s El 3 de mayo en Madrid. De geometrie, kenmerkend voor het oeuvre van Laffineur, is reeds aanwezig, maar aarzelt nog tussen abstracte kleurvlakken zoals de zwarte lucht en vervagende figuratie.
Wat dadelijk opvalt bij MVDR 2 is het felgele vlak waar je blik naartoe getrokken wordt. Een beetje meer naar rechts en het had het perfecte middelpunt van het werk gevormd. De Hopperiaanse melancholie van het eerste werk heeft plaats gemaakt voor lichtere kleuren. Witte wolken in een Spaansblauwe lucht weerkaatsen in het water. De personages werden ingeruild door bomen als figuratieve invulling. Het donkere palet maakte plaats voor lichtere kleuren. De gele rechthoek is een knipoog naar een andere architect en tijdgenoot van Mies van der Rohe, Luis Barragan. Zijn creaties vinden vaak hun inspiratie in het Modernisme, maar voegen er kleurrijke Mexicaanse esprit de vivre aan toe.
De twee figuren van MVDR 1 vind je opnieuw terug bij het derde werk uit de cyclus. Vluchtige silhouetten die niet langer een eenheid vormen. Wie dieper inzoomt, merkt zelfs hoe ze vervagen. Hoe de witte figuur haast ongemerkt overgaat in de achtergrond van de paviljoenmuur. Wie zijn deze personen? Zijn zij belangrijk voor het werk? Heeft de kunstenaar toevallig twee geliefden vastgelegd die dat liever niet hadden en vervolgens moeite doen om elkaar te vermijden? Het beeld heeft behoefte aan verklaring. De toeschouwer mag het net zoals bij Luc Tuymans Der Architekt invullen. In dat werk zien we een man op skilatten. Hij was niet succesvol, want hij ligt in de ongerepte sneeuw. Anoniem, even vluchtig als de vlokken die enkele uren eerder neerdwarrelden. Maar context is belangrijk. Tuymans baseerde zich voor dit werk op een familiekiekje van de familie Speer. De spartelende man, anoniem, krijgt plots het gezicht van Albert Speer, een van de naaste medewerkers van Adolf Hitler. Als toeschouwer bij MVDR 3 stel je je plots de vraag wie die twee efemere figuren zijn? Waarom ze op dat moment aanwezig waren? En waarom ze de aandacht van de kunstenaar trokken? Antwoorden die waarop de kunstenaar alleen het correcte antwoord weet.
In een cyclus van tien schilderijen slaagt Ludovic Laffineur er telkens weer in om een ander beeld en sfeer te creëren: van een donker schaduwspel tot een Mexicaanse kleurenknipoog. Hij werkt snel, geconcentreerd. Papier wisselt af met canvas als drager van zijn beelden. Olieverf zijn metgezel op de zolderkamer waar zich zijn atelier bevindt. Vaak werkt hij zonder penseel, zijn verfvingers creëren terwijl hij het doek beroert. Van der Rohe zou tevreden zijn: less is more en zeker geen ‘bore’.
Website: Portfolio – Ludovic Laffineur (Belgische kunstenaar)
- Rens Cools: kunst als meta-taal, en de podcast als kunstwerk - december 11, 2024
- Nachtdieren: een dialoog tussen licht en schaduw - november 27, 2024
- Middernacht in een perfecte illusie, de vervreemde schoonheid van Michiel Deneckere - oktober 28, 2024
