Het ontzenuwen van de ziel, over het werk van Elfie Kristiana

Posted By Frederic De Meyer

Het begint met een droom. Of eerder: een nachtmerrie. Elfie vertrouwt me toe dat ze nachtmerries heeft gehad over mijn komst. De ‘kunstrecensent’. Kan ik mezelf wel zo laten benoemen? Ik recenseer helemaal niets. Ik laat me enkel vervoeren door mensen die anders ‘zien’ dan ik. Vanwaar dan die angst, bij deze kunstenares?

Ze geeft me een zweem van een antwoord: te weinig zelfvertrouwen. “Kinderkwetsuren”, noemt ze het. Iedereen heeft die wel, en ze hebben uiteenlopende gevolgen. Waarom ben ikzelf nog steeds zenuwachtig voor ik een kunstenaar bezoek? Ik heb er reeds tientallen bezocht, het is, vanuit mijn perspectief dan, niet één keer verkeerd uitgedraaid. Maar ook ik ken die angst, min of meer om dezelfde reden.

Deze kwetsuren uit haar jeugd vormen voor Elfie de voedingsbodem van haar kunst. Ze denkt er lang, ingetogen over na, veelal op een van haar lievelingsplekjes in haar oneindig lang uitgestrekte, zachtjes verwilderende tuin. Het doet me spontaan denken aan het recente boek van Kris Pint, waarin hij er voor pleit om onze innerlijke tuin te laten verwilderen teneinde onze verbeelding, in de brede zin, te stimuleren. De tuin van Elfie kan gerust gelden als een veruitwendiging van haar innerlijke tuin. Beide voeden elkaar, stimuleren elkaar tot diepere inzichten die uiteindelijk vorm vatten in Elfies werk.

Grenzen loslaten

Dit werk is nochtans niet gevuld met bloemetjes en landschappen. Elfie graaft diep, op zoek naar de rauwste emoties, die ze in haar werk blootstelt. Per slot van rekening kan je pas genezen als je weet welke ziekte je hebt, of ze een naam kan geven. Elfie geeft ze geen naam, maar een beeld. “De pijn moet oprecht en helder worden getoond”, zegt ze. Daarbij is het beeld zelf misschien van secundair belang. De sfeer die het oproept primeert, het effect dat het sorteert.

Het verklaart de zweem van mysterie die onlosmakelijk in haar werk vervat ligt, om het even de vorm het aanneemt: tekenen, fotografie, collage, video. Je kan er enkel vat op krijgen als je grenzen loslaat, als je beperkingen overbrugt. Jouw eigen beperkingen, eerst en vooral, maar tevens de meer artificiële, knagende limieten die de heersende moraal in de maatschappij je toedient als verantwoord gedrag. Kunstenaars excelleren in het verkennen van wat er buiten deze grenzen bestaat. Ik zie het alleszins als hun kerntaak, dat wat ze wezenlijk bijdragen aan de evolutie in de maatschappij. Al hoeven ze hiervoor niet noodzakelijk op de barricades te gaan staan. Het kan ook, zoals bij Elfie, op een persoonlijker, intiemer niveau een revolutie ontketenen zijn.

Ingetogen explosie

Het werkt alleszins louterend. Niet enkel voor haarzelf overigens. Mensen reageren soms heftig op haar werk, zegt ze, als zouden ze hun eigen geheime of verdrongen wonden erin herkennen, en ze in een ingetogen explosie in het gezicht krijgen geworpen. “Ik raak mensen op plekken die aandacht nodig hebben”, legt ze uit. Het is een intuïtief, impulsief proces. Intiem ook: “Alles wat je afwijst bij een ander, wijs je af in jezelf”. Je bestaat niet los van de ander, bedoelt ze daarmee, en nog minder van zijn of haar emoties.

Het proces dat ze hanteert, werkt ook voor anderen louterend, aangezien het kan worden aangeleerd. In haar workshops begeleidt Elfie immers mensen in hun (eerste) creatieve stappen, niet zozeer door ze een techniek aan te leren of op te leggen – ze gruwt bij die gedachte -, maar door ze te begeleiden in het loslaten van allerlei remmingen. Het verwilderen van de innerlijke tuin, de helende verbeelding bevrijden…

In een steeds cynischer wordende wereld, zo lijkt het mij soms, ligt de remedie misschien wel in elk van ons, heel diep – soms voorgoed – begraven, maar is het even vaak een nog te ontginnen gebied.

Werk van Elfie Kristiana is nog steeds te zien bij Verduyn Gallery in de expo Turn the Tide. Klik hier voor alle info!

Dit artikel verscheen eerder reeds in #6 van TheArtCouch magazine. Klik hier om nog meer kunstenaars te ontdekken!