Het Hasseltse kunstencentrum Z33 ziet zichzelf als een ‘ongepolijste speelruimte voor artistiek onderzoek’. Het is in elk geval niet your average museum voor hedendaagse kunst, daarvoor is het te experimenteel en te multidisciplinair. Z33 zoekt liever de niche op, kiest voor outsiders in de wereld van hedendaagse kunst, design en architectuur. De Franse danser en choreograaf Noé Soulier is zo’n outsider. Hij leverde een bijdrage aan ‘The Time of Work’, een van de expo’s die nog tot het eind van deze maand in Z33 te zien zijn.
Soulier is geen kunstenaar in de traditionele zin van het woord. Hij studeerde dans en choreografie in Parijs en Brussel en behaalde een master filosofie aan de Sorbonne. Soulier is vooral bekend van zijn performances die een mix zijn van spoken word en dans. Het raakvlak van gesproken taal en lichaamstaal, dat is zijn onderzoeksveld.
Noé Soulier – Fantôme (Gilbert &George) – 2019 
Gilbert&George – 19 Part Photo Piece (1971)
Een tastbaar oeuvre heeft Soulier dus nauwelijks. ‘Fantômes’, het werk dat hij toont in Z33, is een zeldzame uitzondering. De titel van de reeks verwijst naar de dummies die musea gebruiken om de plaatsing van dure kunstwerken voor te bereiden zodat de echte objecten veilig hun beurt kunnen afwachten. Kleur en textuur hebben bij dummies geen enkel belang, alleen de vorm telt. Die moet het volume van de echte werken zo dicht mogelijk benaderen om hun ruimtelijke impact te kunnen inschatten.
Noé Soulier – Fantôme (Masato Kobayashi) – 2019 
Masato Kobayashi – Son of Painting (2001)
Voor de tentoonstelling in Z33 maakte Soulier dummies van tien kunstwerken uit de collectie van het S.M.A.K. in Gent. Echte dummies zijn geen kunstwerken, maar de ‘Fantômes’ worden wel als kunstwerk voorgesteld. Dat levert hen een vreemde, hybride status op, tussen kunstwerk en gebruiksvoorwerp. En daar is het ‘m de kunstenaar om te doen. Met dit werk zoekt hij de grenzen van de kunst op en maakt hij duidelijk hoe relatief ‘kunst’ wel is. Het volstaat immers om een object als kunst te behandelen om er kunst van te maken. Conventies, en hoe relatief ze zijn. Overigens liet Soulier de kans niet liggen om ook hier een performance van te maken. De installatie van de dummies liet hij uitvoeren door dansers, die de ‘kunstwerken’ met theatrale gebaren positioneerden, verplaatsten en vastschroefden.
Niet dat ik Noé Soulier in het hokje van de minimal art wil duwen, maar ik vind de parallellen tussen zijn ‘Fantômes’ en het werk van Robert Ryman (1930-2019) te mooi om te laten liggen. Ryman vond dat vorm en kleur de essentie van schilderkunst alleen maar in de weg stonden en had genoeg aan één vorm (het vierkant) en één kleur (wit) om een rijk oeuvre bij elkaar te schilderen.
Robert Ryman – Untitled 1961 
Robert Ryman – The General (1970) 
Robert Ryman – Attendant (1984)
Die witte kleur is een eerste overeenkomst met de ‘Fantômes’, maar Ryman toont mooi aan dat het ene wit het andere niet is. Hij was gefascineerd door de vele soorten wit die hij kon creëren door te spelen met pigmenten en verdunners, maar ook door op steeds weer andere dragers te schilderen, van aluminium tot vinyl. Voor ‘Untitled 1961’ gebruikte hij olieverf op linnen doek, ‘The General’ bestaat uit lakverf op katoen en ‘Attendant’ is een glasvezelplaat die de kunstenaar met olieverf beschilderde. Het aluminium ophangsysteem is deel van het kunstwerk, maar dat laat hij onbeschilderd, als om het te accentueren.
Toen hij ‘Attendant’ voor het eerst in een expo toonde, liet hij het zo hoog ophangen dat de onderrand van het werk op ooghoogte hing. Op die manier kregen de schroeven in beide onderhoeken alle aandacht, alsof hij het ophangsysteem tot kunst uitriep. Net als Noé Soulier vond Ryman het ‘hoe’ van een kunstwerk immers belangrijker dan het ‘wat’. Wat Soulier met zijn dansperformance bereikte (het plaatsingsproces in de kijker zetten) bereikte Ryman door te variëren met ophangsystemen. Daar is zijn ‘Pace’, een horizontaal schilderij, het ultieme voorbeeld van.
De ‘Fantômes’ van Noé Soulier maken deel uit van de expo ‘The Time of Work’ en zijn tot 29 augustus 2020 te bekijken in Z33 in Hasselt.
Dit artikel verschijnt ter zelfdertijd op de blog ‘Kunstparels in de kijker’.
- De schoonheid van vergankelijkheid: nieuw werk van Marco De Sanctis bij Dauwens & Beernaert - september 1, 2024
- R.I.P. Paul Ibou, tribuut aan een totaal multi-kunstenaar - juni 6, 2023
- Marco De Sanctis en Joost Pauwaert: De verleiding van het verval - oktober 8, 2022
