Wat gebeurt er als je een meesterlijke collectie op blind date stuurt naar de unieke patriciërswoning van Nicolaas Rockox in hartje Antwerpen? Vuurwerk! De portretten van de Phoebus Foundation worden ontvangen door de papieren hofdames van kunstenares Isabelle de Borchgrave. Ontwerper Walter Van Beirendonck dompelt hen onder in een pittige fluogele fantasie.
Met feestgeknal ging half maart de tentoonstelling Blind Date, portretten met blikken en blozen van start. En dan werd plots het licht gedoofd. De deuren gingen op slot. De vrouwen met molensteenkragen, de knappe schilder met opgetrokken wenkbrauwen, het stoute aapje, de fiere mannen in zwart bleven verweesd achter. Dit was een kort afspraakje… Maar de hoofdrolspelers zijn gewoon om te wachten, lang te wachten zelfs. Toen op 18 mei de lichtschakelaar opnieuw werd aangeknipt, leek het alsof iedereen ontwaakte uit zijn schoonheidsslaapje.
Onze highlights:
/1/ The (little) black dress anno 1613
Olieverf op paneel, 107 x 77 cm. The Phoebus Foundation
Ondertussen hebben we willens nillens ondervonden wat stilstaan en vertragen betekent. Misschien zullen we nu wat langer dan 30 seconden de tijd nemen om te kijken naar de schitterend uitgevoerde portretten? Zoals naar het indrukwekkende portret van een jonge vrouw. Vier eeuwen geleden kende deze dame al de kracht van the black dress. Ze boost de jurk door de vele accessoires zoals de magnifieke kraag. Dit met fijn kantwerk afgewerkt exemplaar zal een flinke duit gekost hebben. Haar diadeem is afgezet met parels en robijnen. De parels rond haar hals benadrukken haar bleke huid als symbool van rijkdom. Deze dame heeft dus alles uit de kast gehaald om indruk te maken. We weten niet wie ze was maar vermoedelijk was ze gehuwd en diende ze met al deze pracht en praal als visitekaartje voor haar rijke man.
/2/ Portret van Filips III van Spanje, 1599
Olieverf op doek. The Phoebus Foundation.
Wist je dat de dames meestal aan de linkerkant van hun wederhelft werden gepositioneerd? Als teken van hun onderdanigheid binnen het huwelijk. Denk nu maar niet dat ze zich tevreden stelden met een leven van borduren en pomanders vullen. Zo zwaaide Isabella van Portugal de plak aan het thuisfront wanneer haar echtgenoot keizer Karel V er op uittrok. Mocht je even fronsen bij de pomander, het is een geurbolletje dat gevuld werd met welriekende kruiden. Een geurverfrisser die zeker nodig was voor onder de zware kledij.
Ook de heren ontsnapten niet aan een Instagram kiekje. The rich & famous gooiden er flink wat geld tegenaan om zich door de allerbeste schilders zoals Van Dyck, Jordaens, Rubens… te laten vereeuwigen. Ieder plooitje of rimpeltje lijkt met penseelliefde weggeveegd. Photoshop is dus van alle tijden. Nicolaas Rockox, burgemeester van Antwerpen hield zelf ook van portretten en selfies. Zo bezat hij een dubbelportret van de Aartshertogen Albrecht en Isabella.
/3/ Humor met aapjes
Olieverf op koper. The Phoebus Foundation.
Tussen de 15e en 17e eeuw werden in Vlaanderen veel spaarvarkentjes leeggemaakt voor een portret. Er werden niet alleen perfecte plaatjes geschilderd. Quinten Metsys, stichter van de Antwerpse schildersschool, bekwaamde zich in karakterkoppen. In de expo zien we van zijn hand Het portret van een oude vrouw inclusief rimpels en een slecht gebit. In De ongelijke liefde wordt een onaantrekkelijke man bestolen door een verleidelijke jonge vrouw. Alledaagse taferelen die niet werden opgesmukt en de kleine kantjes van het leven uitbeelden.
En dan is er nog het stoute aapje! Het is een detail uit een olieverfwerk op koper van David II Teniers. Deze Antwerpse meester was gehuwd met Anna Brueghel, de dochter van Jan I Brueghel en een volbloed netwerker. Hij verlangde stiekem naar een adellijke titel. Hij schilderde zich in dit groepsportret te midden van een kunstminnend en verfijnd gezelschap. Aapjes waren de exotische huisdieren van de gegoede klasse. Helemaal onderaan het schilderij geeft de aap als het ware een knipoog naar de menselijke dwaasheid en zijn hang naar rijkdom.
/4/ Dame met een roos in het haar, 1650
Kijkend naar deze lieflijke dame komen de heerlijke geuren van de poederroze roos je tegemoet. Dit portret is dan ook een allegorie op de reukzin. In de 16e eeuw werden series zoals de vier seizoenen, de twaalf maanden en de vijf zintuigen populair. Ook portretten werden ingezet om deze reeksen uit te beelden. Aanvankelijk werden dieren geportretteerd tot Jan Boeckhorst bedacht om deze te vervangen door halfnaakte dames. Het bleek een schot in de (poeder)roos! Voor het volledige portret van deze dame moet je dus zelf gaan kijken in het Museum Snijders & Rockoxhuis.
Ga dat zien want…
Dit is een unieke collectie in een uniek kader. De bijkomende ingrepen van Isabelle De Borchgrave en Walter Van Beirendonck maken het extra de moeite waard.
Praktisch
- Nog tot 31 december 2020 in Antwerpen.
- De tentoonstelling vindt plaats op vier locaties die door een wandeling met elkaar verbonden zijn: de Keizerskapel, het Museum Snijders&Rockoxhuis, de Sint-Carolus Borromeuskerk en het Museum Vleeshuis.
- De locaties hebben wisselende openingstijden. Raadpleeg zeker even de pagina openingsuren.
- Hier vind je alle praktische info.
#EXPOFLITS
Deze zomer willen we de kunst een extra hart onder de riem steken. TheArtCouch gaat voorproeven op tentoonstellingen in eigen land die absoluut de moeite waard zijn en kiest telkens een paar teasers voor het publiek. Wil jij ook jouw evenement in de kijker zetten? Ontdek hier meer.
Lees ook:
Trackbacks/Pingbacks