De stille mijmeringen van Veerle Verbeke, te zien in Campo Santo Gent

Posted By Frederic De Meyer

In de omvangrijke bibliotheek van Veerle Verbeke en haar partner, fotograaf Jan De Proost, prijken de grote teksten uit de westerse filosofie, van Aristoteles tot Kant; de intieme gedachten van Kafka; de verzamelde werken van C.G. Jung. Het lezen geeft vorm aan haar eigen gedachten, aan de beelden die in haar hoofd tollen, hoewel ze haar vreemd genoeg niet beïnvloeden, meent ze, of zo ze dit doen, toch niet rechtstreeks: ze dienen als geschreven bevestiging voor de gedachten die haar als mentale beelden van binnenuit worden gepresenteerd, en die ze de vrije loop laat in haar schilderijen en pentekeningen. Een vrije doorstroom tussen het zijn, de projectie en de reflectie ervan, aan het papier of het doek toevertrouwd.

Het is een proces. Een natuurlijke evolutie. Enkele jaren terug startte ze na een moeilijke periode met lessen aan de academie. Instinctmatig maakte ze portretten van denkers en kunstenaars (die ook denkers zijn) die iets voor haar betekenden, een al dan niet gevoelige snaar wisten te beroeren. Topor, Man Ray, Walter Benjamin. Meer en meer vrouwelijke filosofen ook, die, gelukkig maar laattijdig, meer en meer belangstelling genieten. Hannah Arendt, Simone Weil, de Beauvoir. De portretten gelden als schuchtere statement, in die periode, een losrukken uit de circle of concern -de zaken en gebeurtenissen waar je geen invloed op hebt maar die op je wegen-, door het veruitwendigen van een intieme gedachten. Tegelijk een affirmatie van de eigenheid, van het Jungiaanse ‘zelf’, die ze benadrukt in een reeks zelfportretten. Een dubbele statement: in de expo in Campo Santo staan vier van haar zelfportretten op het altaar.

Het is geen ijdelheid, lijkt me, geen rebellie tegen weerbarstige omstandigheden, ook de innerlijke. Eerder een strijdvaardige acceptatie ervan. Een samenvatten van een levensloop die niet rechtlijnig is verlopen, maar een ondoorgrondelijke logica volgt. Richtingloos, maar niet doelloos.

Je ziet het in de evolutie, van reeks naar reeks, in de kapel niet chronologisch, maar gevoelsmatig geordend. Geen schikking of pikorde, een voorlopig totaalbeeld van een leven dat geleden heeft maar via talrijke omwegen naar een nog wazige kern leidt. Figuren verdwijnen, muteren langzamerhand tot fluïde vormen -“omhulsels van mijn muze”, noemt ze ze mooi.

Een reeks startte ze met twee hangende vormen, lusteloos en tam, weerzinwekkend wezenloos. Als reactie hierop ging ze deze vormen verder exploreren, hier en daar lijken ze zichzelf vanuit verschillende invalshoeken te analyseren, ietwat verrast om wat ze er vinden. De reeks mondt uit op twee grote werken waar de vormen transparant zijn en een herkenbare vorm hebben ingenomen. Een metafoor voor het traject van introspectie die ze met deze reeks heeft afgelegd? Ik kan de verleiding niet weerstaan het zo te interpreteren. Maar ik kan me vergissen. De kijker ziet uiteindelijk enkel wat hij zelf wilt zien…