R.I.P. Bill Viola, een kleine ode aan de pionier van de videokunst

Posted By Frederic De Meyer

Op 12 juli overleed de Amerikaanse videokunstenaar Bill Viola. De media komen superlatieven tekort om het belang van de kunstenaar te duiden, en terecht. Op Youtube vind je een overvloed aan informatie over de man en zijn werk. Ik koos voor deze kleine ode echter het interview dat hij in 2011 met Christian Lund voor het Louisiana Museum afnam, en waarin hij uitlegt vanuit welke invloeden zijn werk ontsproot -het zijn er nogal wat, en veel ervan zijn religieus van aard. Maar alles begon blijkbaar met een heel persoonlijk verhaal.

Toen videokunstenaar Bill Viola zes jaar oud was viel hij in een meer en verdronk hij tot tot op de bodem, naar een plek die hij met het paradijs vergeleek. “Er is meer dan alleen de oppervlakte van het leven”, mijmert hij, “De echte dingen liggen onder de oppervlakte.”

Als kind had Bill Viola het gevoel dat de wereld in zijn hoofd reëler was dan de buitenwereld. Hij ontdekte video in 1969, en het blauwe licht van de eerste camera die hij ervoer deed hem meteen denken aan het water in dat prachtige meer waarin hij bijna stierf toen hij zes jaar oud was.

Het eerste videostuk dat Viola in zijn eentje maakte was “Tape I” uit 1972, toen hij nog op de universiteit zat. De kunstenaar verving de kunsttheorieën van de universiteit door zijn eigen geheime denkwereld, die via de islamitische mystici, naar het boeddhisme, naar het christendom en uiteindelijk naar de heilige Johannes van het Kruis liep. Het was een bevrijdende ervaring voor hem toen hij zijn kunstwerken voor het eerst begon te noemen zoals ze voor hem werkelijk waren.

Viola vond ooit dat homevideo’s gescheiden moesten worden gehouden van zijn kunstwerken, maar het verdriet om de dood van zijn moeder en de moeilijkheid om deze overgang van leven naar ‘verdwijning’ te begrijpen, veranderde langzaam zijn standpunt. Hij besefte dat de dingen niet gescheiden konden worden, en zag camera’s als ‘bewakers van de ziel’, onder meer omdat ze gevoelens levend kunnen houden.

Een indringend portret van een innemende man: