Peter Depelchin oog in oog met Félicien Rops, vanaf 22 april in Château de Thozée

Posted By Frederic De Meyer

Een paar weken voor zijn ambitieuze tentoonstelling HOMMAGE À PAN heeft Peter Depelchin al een duidelijk beeld in zijn hoofd van hoe alles in zijn werk moet gaan. In het Château de Thozée komt een grote, nieuwe installatie waarin talrijke facetten van zijn werk aan bod komen. Het Musée Félicien Rops in Namen zal als decor dienen voor een soort overzicht van zijn oeuvre, hoofdzakelijk tekeningen, oog in oog met enkele meesterwerken van Rops, maar ook van Jacob Jordaens en beeldhouwer Jean-Joseph Marie Carriès, die het museum in bruikleen krijgt voor de duur van de expo. Depelchins aanpak van deze dubbelexpo geeft goed weer hoe hij zijn werk in het algemeen aanpakt: eclectisch, maar binnen duidelijk afgebakende contouren.

Het proces

Veel heeft te maken met zijn creatieproces. Voor een tekenkundig werk en een videodiptiek die te zien zullen zijn in de expo nam hij bijvoorbeeld het werk De sater en de boer van Jacob Jordaens als uitgangspunt. Na talrijke voorstudies van elk detail ervan neemt hij het hele tafereel over in een tableau vivant, met levende, hedendaagse modellen, die hij laat bewegen tussen acht composities die op evenveel originele versies van het meesterwerk terug te vinden zijn.

Hij filmt het hele gebeuren, in verschillende takes, afhankelijk van het juiste tempo van de personages of de wispelturigheid van de omgeving, zoals bijvoorbeeld de lichtinval doorheen het raam. Tijdens dat proces laat hij de acteurs gipsen maskers maken en dragen, als attributen waar hij later iets mee kan aanvatten, al weet hij niet precies wat.$

Dit alles leidt uiteindelijk tot een grote tekening, waarvan de elementen niet noodzakelijk overeenkomen met deze uit het voorbereidend werk. Na al die voorbereiding is hij niet zeker of hij alles gaat gebruiken, zegt hij. Ik sta wat versteld.

“Ik heb die enscenering nodig om het tafereel actueel te maken”, vertelt hij. “De anekdotiek moet eruit gefilterd worden. Het betreft immers allesbehalve een kopie. Door de herinterpretatie van bestaande kunstwerken, ontstaat er een dynamiek tussen het oorspronkelijke en het uiteindelijke beeld. Voor mij volstaat verbeelding alleen niet, die is begrensd. Een nieuwe waarneming als vertrekpunt is concreet en tastbaar: dat maakt het veel krachtiger. Niettemin probeer ik vanuit die nieuwe perceptie het denkpatroon toch telkens weer te doorbreken. Door tijd te laten meespelen in mijn creatieproces vermijd ik een te eng lineair denkpatroon en maak ik het beeld actueel. Door de integratie van tijd ga je er immers op elk moment anders naar kijken.”

Dat deed hij ook met het werk van Rops. Beide kunstenaars hebben sowieso een aantal zaken gemeen, volgens Peter: de vaak provocatieve weergave van de seksualiteit, het plezier dat ze beleven om wat spottend met religie om te gaan — of tenminste de ornamentele symboliek ervan. Het vormt een solide basis, die Depelchin echter verrijkt met een heel persoonlijke en actuele symboliek.

Ingrediënten

De elementen die de kunstenaar aan zijn tekenkundige praktijk toevoegt hebben veel weg van alchemistische ingrediënten. In zijn schetsboek noteert hij ze zorgvuldig: Libation, Gravitation, Motion, Illumination. Ondoorgrondelijk voor de niet-ingewijden, maar hem bieden ze vaste richtingen van waaruit talrijke nieuwe paden kunnen verkend worden. In Peters persoonlijke kosmogonie leidt dit bijvoorbeeld voor het concept Libation (-> vruchtgevend – schenken) tot volgende elementen:

VOTIEBEELD – SYBILLE MET STIEREN HOOFD
FONTEIN – SYBILLE BADEND IN FONTEIN
VISSEN – SYBILLE MET VISSENKLEED

Deze manier van werken leidt tot vreemde wisselwerkingen tussen abstracte noties en heel concrete beelden. Je zal als kijker moeite ondervinden om elk element te vatten of te doorgronden, maar het gehele beeld komt vreemd genoeg heel vertrouwd over, juist omdat het onze dieperliggende kennis lijkt aan te spreken, wat C.G. Jung het ‘collectieve onderbewuste’ noemde.

Deze wisselwerking culmineert in talrijke referenties naar astrofysische elementen, en meer bepaald naar het zwarte gat, dat vaak in zijn werk terugkomt. Een zwart gat kan je per definitie niet zien, je kan het enkel waarnemen door het effect dat het heeft op de om- en achterliggende hemellichamen. Achter de ‘horizon’ van een zwart gat lijken alle wetmatigheden die ons universum beheren te imploderen. We bevinden ons dan in een wetenschappelijk vacuüm, een ‘singulariteit’ waarin alle mogelijkheden tegelijk lijken plaats te vinden. De wereld die Peter schetst, gevuld met anachronistische mythologische figuren en hedendaagse symboliek, biedt misschien een inzicht in wat er zich achter de horizon van een zwart gat afspeelt.

Hoewel we een zwart gat niet kunnen zien, kunnen we het ons wel ‘in-beelden’. De horizon van een zwart gat vormt misschien juist het raakpunt tussen het concreet zichtbare en het rijk van de verbeelding. Door het als terugkerend motief te gebruiken wijst Peter ons op het onontgonnen gebied dat beide mogelijkheden omspant, het concrete en de mythe.

Een conceptueel oeuvre

Een enkel werk van Peter vertelt echter niet het hele verhaal. Elk bestanddeel ervan — de tekeningen, de maskers, de films — is een kleine snipper van een groter geheel dat, alles welbeschouwd, een heel nieuw universum schept waarin de bestanddelen irrelevant worden. Een absurd theater misschien, à la Ibsen of Brecht. Zijn achtergrond als zoon van een theatermaker zal hier niet vreemd aan zijn. Als kind liep hij al rond achter de coulissen, om later ook de decors te maken en als eenentwintigjarige voor een jaar de leiding over te nemen van zijn vader. Hoewel hij erna het leven van plastisch kunstenaar verkoos, blijft deze achtergrond onvermijdelijk nazinderen: het leven als absurd schouwspel.

Dit absurde trekt hij heel consequent door in zijn hele oeuvre, “als een Ouroboros”, verklaart hij, een slang die zijn eigen staart opeet. Elk onderdeel uit zijn werk refereert aan andere delen uit zijn werk, om het even welke vorm dit aanneemt. De gipsen maskers die hij zijn figuranten liet maken zijn dan wel minder geslaagd, maar zullen niettemin een rol spelen in een nieuw concept. De twee video’s die hij maakte met De sater en de boer van Jordaens als uitgangspunt, zal hij combineren tot een nieuw geheel dat verwijst naar een van zijn nieuwe tekeningen. Zijn oeuvre krioelt zo van kruisbestuivingen en in elkaar overvloeiende verhaallijnen, waardoor je als kijker snel de draad verliest, maar het is dan pas dat je de draad te pakken hebt.

Want vreemd genoeg staat Peter erop dat hij geen verhaal vertelt, ondanks het feit dat zijn tekeningen bulken van de verhaallijnen. Hij ziet het als een totaalconcept, dat enkel aan het geheel refereert en dus ook aan het onmetelijke geheel aan inspiratiebronnen en waarnemingen waar dit geheel uit bestaat. Enkel wie het concept los van de afzonderlijke verhalen ziet, en alle mogelijkheid tot betekenis loslaat, zal het werk ten volle kunnen doorgronden, en er volop van kunnen genieten.

Constellation de Pan, Peter Depelchin, variërende afmetingen, 2010-2023.
Visages de Pan I, Peter Depelchin, elke tekening 36,5 x 27 cm, 2023
Danse de Pan, Peter Depelchin, video-installatie, video 4’26”, 2023
© Peter Depelchin

Het eerste luik van de tentoonstelling “Hommage à Pan” vindt plaats in het Château de Thozée (Mettet, province de Namur) en gaat van start op 22 april (met vernissage op zondag 23 april om 11u). De expo loopt elk weekend tot en met 2 juli en is telkens open van 13u tot 17u. Het tweede luik in het Musée Félicien Rops gaat van start op 27 mei (om 13u) en loopt vanaf dat moment t.e.m. 17 september. Daar is de expo elke dag open (uitgezonderd op maandagen) van 10u tot 18u.

Peter wordt vertegenwoordigd door HUSK Gallery in Rivoli, Brussel.

HUSK Gallery bracht onlangs een monografie uit met het werk van Peter Depelchin:
Peter Depelchin, 2014-2021, 80 pagina’s, in een oplage van 300 exemplaren
Het boek kan online besteld worden via Husk Gallery.
ISBN 9789082862423