Wetenschap en mythologie in het werk van Peter Depelchin

Posted By Frederic De Meyer

Wat drijft een beeldend kunstenaar om iets te willen uitbeelden dat per definitie niet zichtbaar is? Ik heb het niet zozeer over gevoelens of dieper liggende mentale mechanismes, die uiteraard ook niet zichtbaar zijn en die vele kunstenaars tot inspiratie dienen, maar over zwarte gaten.

(heel kort, beloofd…)

Een zwart gat kan je niet zien, gezien het geen licht kan uitstralen (wel zogenaamde Hawkingdeeltjes, maar dat is een ander verhaal). Je kan het enkel bespeuren door het effect dat het heeft op het licht dat ons toekomt vanuit sterren die er zich achter bevinden. Maar uit een zwart gat kan geen licht ontsnappen -dus ook geen informatie over wat er zich in dit zwart gat afspeelt. De informatie die het opslorpt blijft niettemin bestaan, door de kwantumwet van het behoud van informatie (kortom: het universum verliest geen informatie), we weten enkel niet aan welke wetten deze informatie beantwoordt. Duidelijk niet aan deze die in ons universum gelden, onze capaciteit om de wereld in formules uit te drukken komt te vervallen binnen een zwart gat. Welkom in de singulariteit.

(nog even…)

Een zwart gat heeft ook een buitengrens, een soort schil. Een deeltje dat daarin ‘valt’ zou sneller dan het licht moeten reizen om eraan te ontsnappen, wat volgens de beperkte relativiteitstheorie niet mogelijk is. Om maar aan te tonen dat wetenschap soms dichterlijke kwaliteiten bezit, hebben we deze grens de event horizon genoemd, een horizon waarachter dingen gebeuren die onze menselijke blik nooit zal kunnen waarnemen. We gissen wel gretig naar wat er zich kan afspelen. Niet enkel wetenschappers doen dit, ook kunstenaars.

(het punt is…)

Om tot inzicht te komen van wat er zich achter deze horizon afspeelt ben je misschien meer gediend met verbeeldingskracht dan met astrofysische kennis. Tijd, die naar onze beleving lineair verloopt (niet lineair is, maar dat brengt ons weer te ver), kromt en overlapt er wellicht in een wirwar aan mogelijkheden, zo het niet algeheel komt te vervallen tot een dimensieloos punt. Ook ons heelal -en dus onze beleving van tijd- is uit zo’n punt ontstaan. Het blijft wat mij betreft een van de meest mysterieuze -en meest spirituele- conclusies uit onze kennis van het heelal: het feit dat tijd ooit een oorsprong heeft gehad.

(maar ik dwaal weer…)

Onvermijdelijk prikkelt een dergelijk gegeven, een punt waarin alles -wèrkelijk alles- zowel onkenbaar als mogelijk is, de nieuwsgierigheid van een kunstenaar. Hij kan er futuristische visoenen uit distilleren, maar evengoed teruggrijpen naar oude mythologieën en deze een onverwoestbare waarheid en actualiteitswaarde verlenen. Is wetenschap overigens niet een hedendaagse mythe, zoals sommige filosofen beweren? Of ontstaat de mythe juist voorbij de limieten van de wetenschappelijke kennis? Wetenschap en mythologie, ze hebben sowieso een intrigerende verhouding met en tot elkaar, een bijzondere alchemie.

(ik kom tot het punt… en tot Peter Depelchin…)

Waar vindt deze alchemie een vruchtbaardere grond dan in de scheppingsdrang van een kunstenaar? Een retorische vraag, voor alle duidelijkheid. Meanderend doorheen het werk van Peter Depelchin is het het soort vragen die in mij opkomen. De referenties naar Griekse mythologie zijn overduidelijk aanwezig, je kan er niet naast kijken. Maar, zichtbaar of niet, is er ook steeds het zwart gat.

Peter Depelchin, Maëlstrom, 2022 (detail), courtesy HUSK Gallery

Op een enkel werk vormt het zelfs de protagonist, een zwart gat getekend op een broos stuk stof, evengoed een verwijzing naar zijn werk tussen de weefgetouwen van Doornik, als naar het gaas van onze zintuigen waardoorheen we de ‘realiteit’ aanschouwen. Maar ook wanneer het niet zichtbaar wordt uitgebeeld vormt het zwart gat de rode draad doorheen de vaak even complexe als absurde taferelen in de tekeningen. Is het niet bij uitstek een uitnodiging om voorbij de beperkende mogelijkheden van onze menselijke waarnemingen te ‘kijken’? Alle verschillende mogelijkheden in een beeld te vatten?

In zekere zin ook een ongeremde vorm van verbeeldingsvrijheid te veroveren?

(…en de expo)

Wees gerust, je hoeft geen doctoraat astrofysica of Griekse filologie te bezitten om te genieten van het werk van Depelchin. Daar schuilt misschien de magie ervan. Het spreekt je intuïtie rechtstreeks aan, als een archetype. De beelden herken je, al kan je ze niet meteen duiden of kaderen, ze maken reeds deel uit van je onbewuste. De kunst bestaat eruit om het in een beeld te capteren, en dat is precies wat Peter lijkt te doen…

(to be continued, maar ga het zeker zelf ontdekken!)

Je merkt het vast, ik ben nog lang niet uitgedacht of uitgepraat over het werk van Depelchin, en heb de kunstenaar dan nog niet eens ontmoet… Maar mocht je benieuwd zijn om het zelf te ervaren kan je tot 22 oktober terecht bij HUSK Gallery, en -naar verluid, maar hou het nog even geheim-, volgend jaar ook in twee bijzondere locaties in relatie tot een bekende Belgische kunstenaar, maar daarover ongetwijfeld later meer!

Peter Depelchin, installation view MYSTIC HEATED WINE BEYOND THE EVENT HORIZON
MISE-EN-SCÈNE: LIBATION, 2021 | courtesy HUSK Gallery

De expo MYSTIC HEATED WINE BEYOND THE EVENT HORIZON met werk van Peter Depelchin loopt nog tot 22 oktober bij HUSK Gallery in Brussel. Klik hier voor alle info!