Over de (taal)grens: de herontdekking van Belgische surrealiste Marianne Van Hirtum

Posted By Frederic De Meyer

In ons kleine land scheidt een schijnbaar onoverbrugbare grens ons, niet door bergen of rivieren, maar simpelweg door een taalbarrière. Dat is jammer, want er valt op cultureel vlak heel wat moois te ontdekken. De komende weken (en daarna) doen we een extra inspanning om bijzondere culturele evenementen onder de aandacht te brengen. Deze week, op aanbeveling van een van onze lezers, richten we ons op de expo Le surréalisme est une grande peau d’ours, met het beeldende werk van Marianne Van Hirtum.

Marianne Van Hirtum, dochter van een psychiater, groeide op in de jaren dertig, dicht bij het sanatorium Beau Vallon, dat in Sint-Servais bij Namen werd beheerd door de Zusters van Liefde van Gent. Ze was het kind van een fantasierijke vader en een strenge moeder, wat haar later als persoon zou vormen.

Vanwege haar zwakke gezondheid volgde ze geen schoolopleiding. Al jong begon ze met tekenen en schrijven. In 1952 verhuisde ze naar Parijs, dat snel haar thuis zou worden. Ze ontmoette er Jean Paulhan, onder wiens hoede haar dichtbundel Les insolites werd uitgegeven bij Gallimard. De beslissende ontmoeting kwam echter toen ze André Breton leerde kennen, waarna ze zich aansloot bij de surrealistische beweging en deelnam aan de Internationale Tentoonstelling van het Surrealisme. In 1959 exposeerde ze ook op de internationale surrealistententoonstelling in galerie Cordier.

Haar levensstijl was op zijn zachtst gezegd onconventioneel; zo woonde ze in een klein appartement vol dieren, vooral reptielen. Net als Rimbaud had ze een afkeer van het beroepsleven en koos ervoor om geen carrière na te streven, zelfs niet als kunstenaar. In stilte schreef ze gedichten, later verzameld onder de titel La nuit Mathématique (Rougerie, 1976), en maakte daarnaast honderden pentekeningen en mysterieuze beeldjes.

Van Hirtum overleed in 1988 en raakte sindsdien wat in vergetelheid, vooral in België. De expo vormt een heropleving, die al werd ingezet met de verschijning in 2023 van het boek Hirtum, poète surréaliste van de Franse filosoof Patrick Négrier, gevolgd door L’art plastique de Marianne Van Hirtum van dezelfde auteur, dat in augustus 2024 verscheen.

De expo in Namen toont zo’n honderd werken die haar thema’s verkennen, zoals de dierenwereld, de mysteries van de kindertijd en de kracht van verbeelding.

Marianne Van Hirtum, sans titre, Série H, 1974, collection particulière Paris
Marianne Van Hirtum, sans titre, 1969, Collection de la Communauté française, inv. 11470
Marianne Van Hirtum, sans titre, Les Amants, 1983, collection particulière, Paris

De expo Le surréalisme est une grande peau d’ours met het beeldende werk van Marianne Van Hirtum loopt nog tot 26 januari 2025 in le Delta in Namen. Klik hier voor alle info!