Over de dystopische steden van Victor Verhelst, ‘Trippy Vegas’

Posted By Frederic De Meyer

“Het ziet er vrolijk uit”, merk ik op bij het binnentreden van de expo, enkele dagen voor de opening. Victor kijkt me wat verbaasd aan. Ik vermoed dat hij zich de vraag nog niet gesteld had, tenminste niet in deze termen.

Als om mijn ongelijk te duiden begeleid hij mij naar het grote muurwerk, waar de dreigende zwarte lijnen een centrale plaats innemen, en naar de reeks kleinere werken waarop schijnbaar geordende, kleurrijke vlakken worden vergezeld van krioelende, organische maar imperfecte en onrustige elementen.

Het zijn wijken van een denkbeeldige stad, en mits enige verbeeldingskracht zal je er het district met netjes ingeplande kantoorgebouwen herkennen, naast de gezellige buurt met lokale winkeltjes, omringd door de zelfkant van de stad waar vuilnis al jarenlang niet meer wordt opgehaald en de politie niet meer durft te patrouilleren. Je herkent de buurten waar de inheemse bevolking een schijn van organisatie oproept, naast de meer chaotische immigrantenwijken waar de gebruiken en de leefwijze van het moederland nog domineren. De stad krioelt van symbolen, gedreven door een dynamiek op verschillende snelheden, naar een utopisch doel maar badend in een latent aanwezige, al bij al heel hedendaagse dystopie.

Dat maakt mijn verbeelding er tenminste van terwijl Victor me door zijn werk loodst.

foto: ©TheArtCouch

Wereldbeeld

Maar de door mijn fantasie geschetste dualiteit zal niet ver van zijn bedoeling liggen. Victors wereldbeeld wordt evenzeer opgebouwd uit het inzicht in de grote maatschappelijke uitdagingen en evoluties, als uit dystopische visies uit boeken en films als de legendarische Blade Runner. Zwevend tussen deze bestaande en potentiële maatschappijen fluistert hij zijn nieuwe steden zowel angst als hoop in. Beide zijn nu al aanwezig, en niets doet vermoeden dat dit in de toekomst niet het geval zal zijn, hoe verschillend de steden er in materieel opzicht ook mogen uitzien. De samenleving is een kwestie van vallen en opstaan; uit fouten leren zonder nieuwe fouten te kunnen vermijden. Het is niet per se een naargeestige vaststelling, het kan aanleiding geven tot zowel apathie als levenslust. Het is gewoon wat het is. Er hoeft niet over alles een waardeoordeel geveld te worden…

Het zijn opvallend serieuze thema’s voor een nog jonge kunstenaar. Of het ene het gevolg is van het andere heb ik niet kunnen achterhalen, maar vast staat dat het denken erover hand in hand gaat met de techniek die hij voor deze reeks werken op papier hanteert. Zijn digitale constructies vergen een intense wisselwerking tussen detail en overzicht –als tussen mens en stad, zou je kunnen stellen-, tussen het gecontroleerd creëren en het loslaten van het strakke denkproces, maar daarbovenop komt het uiteindelijke printen op zijn Japanse risoprinter, die hem noopt om laag per laag de kleur aan te brengen, eindigend met de moeilijkste, de meest delicate: de zwarte laag. Het hele proces kan op dat moment mislukken, de hele constructie kan bezwijken onder het gewicht van deze bovenste laag en tot puin worden herleid. Ook dit is onvermijdelijk. Ook dit hoeft niet droef te stemmen.

De combinatie van deze elementen laat de kijker achter met tegenstrijdig gevoelens van herkenning en vervreemding, een labiel evenwicht tussen realiteit en illusie. Het oog dwaalt in de straten en steegjes, op zoek naar houvast, maar open voor het onverwachte, onophoudelijk geprikkeld door nieuwe sensaties en indrukken. Uiteindelijk is er niets boeiender dan een ongekende stad ontdekken, ingebeeld of niet…