Les Liaisons Désireuses, een ondeugende verkenning van verleiding en lust

Posted By Yves Joris

Stel je voor: een kasteel gehuld in mysterie, waar in elke kamer het gefluister van verboden verlangens en heimelijke escapades weerklinkt. Je sluipt er stiekem binnen, nieuwsgierig en licht opgewonden. De tentoonstelling Les Liaisons Désireuses dient zich aan als een geheime liefdesaffaire, rijk aan kunstwerken die lust, verleiding en verlangen vieren. Intimiteit is immers een moeilijke kunst, zoals Virginia Woolf zo treffend opmerkte, en deze tentoonstelling weet deze complexe dans van nabijheid en verlangen, van aantrekken en afstoten prachtig te vangen.

Mijn eerste – en in mijn ogen verplichte – stop is bij de verleidelijke illustraties van Marguerite Gérard uit 1796 voor Les Liaisons Dangereuses, een Franse briefroman van Pierre Choderlos de Laclos waaraan de expo wellicht zijn naam dankt. In onze tijden zijn deze werken amper erotisch te noemen, maar ik kan me best voorstellen dat ze de toenmalige verbeelding prikkelden met hun verhalen van manipulatieve spelletjes en ondeugende escapades. Tijdens je dwaaltocht doorheen de kleine kamers van het kasteel ontdek je een schat aan 18de- en 19de-eeuwse erotische objecten, tekeningen en schilderijen uit Belgische verzamelingen. Elk stuk lijkt te fluisteren over geheime affaires en verboden passies.

Het kasteel zelf, ooit een statige ‘hof van plaisantie’ van de 18e-eeuwse hertogen, vormt het perfect decor voor deze bijzondere tentoonstelling. Voor de gelegenheid werden de kamers getransformeerd in een lustoord vol erotiek, sensualiteit en zelfs obscene kunstwerken van meer dan vijftig kunstenaars uit binnen- en buitenland. Bij binnenkomst wordt de toon direct gezet door de ondeugende werken van kunstenaars zoals Joseph Apoux en Félicien Rops, wiens prenten de bezoekers subtiel verleiden. De fotografie van Robert Mapplethorpe, Eva Rossie, Bart Ramakers en Carmen De Vos biedt een meer moderne interpretatie van intimiteit en verlangen, terwijl de sculpturen van Edith Ronse, de etsen van Pablo Picasso en schilderijen van Ilke Cop en Joëlle Dubois een bijna tastbare sensualiteit uitstralen.

Damesgezellen en anale kralen

Hoewel het victoriaanse tijdperk vaak geassocieerd wordt met preutsheid, biedt de verzameling erotische objecten uit deze tijd een verrassende en ondeugende blik op de samenleving. Denk aan ivoren fallussen – eufemistisch ‘damesgezellen’ genoemd – en een ketting met anale kralen, afkomstig uit de collectie van de Phoebus Foundation. Twee snuifdozen van de Koning Boudewijnstichting, versierd met galante en ondeugende scènes, toverden zelfs even een glimlach op de lippen; de verborgen erotische verlangens van die tijd waren niet zo goed verborgen als men zou denken.

In zijn werk brengt Armand Rassenfosse een eerbetoon aan de vrouw, terwijl zijn vriend Félicien Rops geen taboe schuwt en ons confronteert met de duistere en onverbloemde kanten van het menselijk bestaan. Het schilderij Terugkeer na de wijnoogst van Auguste Levêque toont naakten die zich volledig overgeven aan wellust. Deze werken vormen een intrigerend contrast met de hedendaagse kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars die hun eigen verrassende en veelzijdige interpretaties van erotiek bieden, die minder expliciet zijn. O tempora, o mores.

Carmen De Vos presenteert met haar werk Adam & The Eves, een speelse en zwoele interpretatie van lust en zonde. Op haar beurt geeft Shoshana Walfish een ecologisch-feministische interpretatie aan de zondeval met het verhaal van Eva, zonder Adam in beeld. Sam Druant bekritiseert het Bijbelse verhaal van de zondeval met haar kleurrijke tapijten, waarin de vrouw vanaf het begin benadeeld werd door haar schepping uit de rib van de man. Stuk voor stuk beelden waar de man volledig naar de achtergrond verdwenen is.

Schoonheidsidealen en lichaamsnormen

De tentoonstelling zoomt ook in op de schoonheid van het menselijk lichaam in kleur en grijstinten. De onscherpe foto’s van Dirk Braeckman spelen met zwart- en grijstinten, terwijl Robert Mapplethorpes zwart-wit studioportretten zijn bekende ode brengen aan het mannenlichaam. Frédéric Fontenoyes diptieken, geïnspireerd door Gustave Courbets L’Origine du monde verborgen verlangen achter symbolische deuren, waardoor mijn nieuwsgierigheid steeds verder werd aangewakkerd.

Anne-Sophie Guillet daagt traditionele denkpatronen over relaties, intimiteit en liefde uit met haar kleurrijke portretten van androgyne jongeren, terwijl Jana Gunstheimer vragen stelt over schoonheidsidealen en lichaamsnormen. Eva Rossie biedt dan weer een sensuele en inclusieve visie door iedereen zich begeerd te laten voelen voor haar lens, ongeacht geslacht, leeftijd of schoonheidsvoorschriften. Joëlle Dubois richt zich in haar bekende stijl op de invloed van sociale media op het zelfbeeld van vooral vrouwelijke gebruikers, met gedurfde en kleurrijke schilderijen en inkttekeningen die een verfrissende eerlijkheid brachten.

Liliane Vertessen en Femke Gerestein gebruiken hun eigen lichaam als artistiek medium. Vertessen portretteert zichzelf in verschillende decors en rollen, terwijl Gerestein haar tekeningen creëert door fysiek contact met het doek. Daphne van de Velde onderzoekt haar persoonlijke angst voor verlangen en afwijzing door middel van autobiografisch werk, terwijl Nina Van Denbempt traumatische ervaringen verwerkt in haar schilderijen, waarbij ze persoonlijke dagboekaantekeningen gebruikte om een sombere waarheid te onthullen.

It happens every summer – Sanam Khatibi

Een diepgaande verkenning van lust en verleiding

Les Liaisons Désireuses is een diepgaande verkenning van lust, verleiding en verlangen door de lens van diverse kunstvormen en perspectieven. Van historische erotische objecten tot hedendaagse feministische herinterpretaties biedt deze tentoonstelling een rijke en veelzijdige kijk op hoe erotiek kunstenaars door de eeuwen heen heeft geïnspireerd. De expo is een ode aan de complexiteit van menselijke verlangens en de artistieke verbeelding die deze verlangens tot leven brengt. Of er een minpuntje mag vermeld worden? Door de talrijke kleine kamers in het kasteel en het groot aantal kunstenaars dreigt de samenhang bij momenten te verdwijnen. Of was dit net de bedoeling van de curatoren? Je af te remmen op je tocht en zo de confrontatie te moeten aangaan met andere bezoekers? Stof voor een filosofische nabeschouwing in de zomerbar aan de ingang van het kasteel.

De tentoonstelling ‘Les Liasions Désireuses’ kan nog tot 13 oktober bezocht worden.
Meer info vind je op deze link.