Jos Verdegem is een kleurrijk en uniek figuur in de Belgische kunstgeschiedenis, een eigenzinnige vernieuwer. Hij paste ervoor om zich aan te sluiten bij een of andere stroming of strekking, maar was niet zonder invloed: hij was leraar van onder meer Roger Raveel en gids van de jonge Jan Hoet in de Gentse kunstwereld.
Net als bij die andere unieke figuur James Ensor nemen grafiek en stillevens een groot deel van zijn oeuvre in, en precies op die heel uiteenlopende stillevens focust Galerie P. zich in de tentoonstelling La Vérité en Peinture. Ze illustreren op een markante manier de manier waarop deze zoekende geest zich van conventies heeft bevrijd om zijn unieke taal te vinden, wat resulteert in een oeuvre dat de jongste jaren opnieuw naar waarde wordt geschat.
Jos Verdegem, courtesy Galerie P.
Oorlogsgebeuren
Verdegem werd geboren in de Muide, een arme volkswijk aan de Gentse dokken. Vanaf zijn twaalf jaar volgde hij met succes les aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Gent. In 1914 werd hij ingelijfd als vrijwilliger in het leger. Hij geraakte gewond op 24 oktober van dat jaar en werd geëvacueerd naar Engeland. Pas in 1916 keerde hij terug naar het front achter de IJzer. In datzelfde jaar werd hij opgenomen in de ‘Section documentaire artistique de l’armée en campagne’ van het Belgische leger, een groep van 26 soldaten onder leiding van Alfred Bastien die als taak hadden het oorlogsgebeuren vast te leggen in kunstwerken.
Parijs
Na de eerste wereldoorlog startte Verdegem als zelfstandige kunstenaar. Hij kreeg onmiddellijk goede kritieken, maar Vlaanderen bleek te klein voor hem. In 1922 verhuisde hij naar Parijs, waar hij snel opgenomen geraakte in het kunstleven, met tentoonstellingen in o.a. galerie Ernest de Frenne en galerie A.G. Fabre. Hij maakte er kennis met de werken van Braque, Picasso en Matisse, en had er contact met belangrijke namen uit de toenmalig kunstscène. Mede daardoor ging hij niet in het spoor van de Vlaamse expressionisten lopen, maar ontwikkelde hij een eigen plastische taal. Waar hij enerzijds een zeer groot respect voor de klassieke meesters koesterde, was hij anderzijds de eerste om nieuwe technieken toe te passen. Al kort nadat de eerste collage in de moderne kunst zijn intrede deed in een werk van Picasso in 1912, paste Verdegem deze techniek bijvoorbeeld toe in zijn werk om achtergronden te creëren.
Verscheidenheid
Het oeuvre van Verdegem kenmerkt zich door een grote verscheidenheid aan onderwerpen: het leven tijdens de oorlog; menigten met karakteristieke hoofden van figuren uit zijn omgeving; ongewone stillevens; stedelijke landschappen; circus en clowns, sociale thema’s van armoede en vooral de vrouw met wisselende gemoedsgesteltenissen in vrij onverwachte poses.
In 1932 werd hij professor aan de Gentse Academie. Zijn studenten waren naar verluid zeer tevreden, zowel omwille van zijn artistieke lessen als om zijn levenswijsheden, maar ook omwille van de manier waarop hij sommigen onder hen krachtig steunde. Een aantal van zijn studenten (waaronder Raveel) verzamelden zich na de tweede wereldoorlog in La Relève, een kunstenaarsbeweging die wou breken met het toen heersende Vlaams expressionisme, net zoals Verdegem dat al vijfentwintig jaar eerder al had gedaan.
Jos Verdegem, courtesy Galerie P.
Opwaardering
Na Verdegems dood in 1957 werd zijn werk nog geregeld tentoongesteld, met als hoogtepunt een retrospectieve die Jan Hoet, als directeur van het nieuwe Gentse Museum voor Hedendaagse Kunst, in de gebouwen van het Museum voor Schone Kunsten organiseerde (1977). Maar doordat hij als uniek figuur zo moeilijk te plaatsen is in de kunstgeschiedenis, duurde het heel wat jaren voor de appreciatie voor zijn werk toenam. De jongste jaren nemen de publicaties en de tentoonstellingen over Verdegem hand over hand toe.
Aanleiding van deze unieke tentoonstelling La Vérité en Peinture in Galerie P. op de Oosthelling 10 in Oostende, is de nieuwe monografie “Jos Verdegem, 1897 – 1957” van Willem Elias, uitgegeven bij Artha. In deze boeiende publicatie wordt het werk van Jos Verdegem overzichtelijk gebracht aan de hand van een aantal leidmotieven, waaruit meteen ook duidelijk wordt met welke hardnekkige vernieuwingsdrang hij tewerk ging en wat een complex oeuvre daar het resultaat van is.
Willem Elias, “Jos Verdegem, 1897 – 1957”, 192 pagina’s, 140 illustraties in kleur & z/w, 26 x 21 cm, hardcover.
Jos Verdegem: la Vérité en Peinture – stillevens vindt plaats van 3 tot 18 februari 2024 bij Galerie P. Oosthelling 10, Oostende. Deze tentoonstelling is onderdeel van het InfluENSORed project van Oostende.art in het kader van het Ensorjaar 2024. Op de opening op 3 februari stelt Willem Elias ook het nieuwe boek “Jos Verdegem, 1897 – 1957” voor. Klik hier voor alle info!
Jos Verdegem: Mon Portrait | Elsa (uit het boek “Jos Verdegem, 1897 – 1957”)
- ‘Met niets dan tijd’ Karel Dierickx in al zijn facetten tot 22 december bij Francis Maere - december 21, 2024
- Open atelierdag Simon Verheylesonne, een uitgelezen kans om in het hoofd te kijken van een boeiende kunstenaar - december 18, 2024
- Vier kunstenaars en de zichtbare afwezigheid… Kunst voor fijnproevers bij 10a in Otegem - december 17, 2024
