Humor als verzetswapen… De verrassende kijk van Romain Weintzem op eeuwige thema’s, nu te zien in Brugge

Posted By Frederic De Meyer

Humor biedt vaak een wapen tegen wantoestanden, een verteerbare manier om onrecht te duiden, of een middel om met eigen machteloosheid om te gaan. In zeldzame gevallen kan humor zelfs fungeren als katalysator voor verzet en opstand. Het is het enige wapen van de machtelozen en neemt vaak de grond weg onder de voeten van de machtigen.

Wanneer kunstenaars humor in hun werk gebruiken, is dat dan ook zelden zonder betekenis. Als kunst een manier is om met zichzelf in het reine te komen, kan humor dienen als zelfrelativering: een middel om orde te scheppen in een chaotische wereld. Kunstenaars die maatschappelijke ontwikkelingen willen duiden of aanvechten, gebruiken humor om deze ontwikkelingen verteerbaar en begrijpelijk te maken voor een breed publiek.

De Franse kunstenaar Romain Weintzem laveert tussen beide. In zijn eerdere tentoonstellingen bij Black Swan in Brugge nam hij met zichtbaar plezier zware thema’s zoals religie, de dood en het vluchtelingenprobleem op de korrel. De variatie in onderwerpen laat zien dat zijn kunst geworteld is in een breder, fundamenteel ongenoegen, zowel persoonlijk als maatschappelijk.

Een diepere, verontrustende laag is zichtbaar in zijn werk “Attentifs ensemble”, dat op Beaufort24 te zien was. Geïnspireerd door een Franse veiligheidswaarschuwing, waarbij passagiers werden aangespoord om elkaar te observeren, bestaat het werk uit acht stoelen, gescheiden door stalen wanden. Dit benadrukt de isolatie en controle in moderne samenlevingen en legt het dystopische karakter van bewakingsmaatschappijen bloot. De plaatsing van drie structuren in de stad versterkt dit panopticon-effect en zet aan tot reflectie over sociale controle en interactie: kan je sociaal wenselijk gedrag afdwingen ten koste van persoonlijke vrijheid? Bestaat überhaupt nog zoiets, of maken we ons allemaal gewoon iets wijs?

Zijn huidige tentoonstelling bij Black Swan, “L’humour est la politesse du désespoir”, toont twintig nieuwe, nog niet eerder gepresenteerde werken. Soms lichtvoetig, soms donker, biedt Weintzem een kritische blik op de onrustige, donkere tijden waarin we leven. De humor kan wrang zijn, zoals in “Goodbye Kiss”, waar oude obussen worden getransformeerd in lippenstiften, of in het beeld waarin geluk vermengd wordt met de gedachte aan zelfmoord, een vette knipoog misschien naar de herziening van de mythe van Sisyphus door Albert Camus, waarin hij ervoor pleit om als daad van tegen de absurditeit van het bestaan ditzelfde bestaan juist op te eisen. Het ware geluk zit volgens Camus juist in het omarmen van het absurde.

Weintzem biedt op die manier verschillende lagen van inzicht in eenvoudige, direct begrijpelijke beelden. Dit zorgt voor verwarring bij de kijker, die moeite heeft om in elke laag de juiste betekenis vast te houden en het werk in een eenduidige context te plaatsen, maar die steevast verrast zal worden door de originele blik van de kunstenaar. Ook daar is humor voor…

Romain Weintzem, Goodbye Kiss (l) Happy (r), courtesy Black Swan Gallery

De solotentoonstelling L’Humour est la Politesse du Désespoir loopt van 12 oktober tot 10 november bij Black Swan Gallery in Brugge. Klik hier voor alle informatie.