“HET GEHEUGEN ALS GEBOUW” Zes Brugse kunstenaars in POORTERSLOGE

Posted By Johan Debruyne

Wat me het meest zal bijblijven van de tentoonstelling “Het Geheugen als Gebouw” in “Zwerfruimte Poortersloge” is dat alle kunstenaars volgehouden in geschiedenis (in zijn ruimste betekenis) grasduinen en/of even passioneel artefacten of andere zaken verzamelen en dat ze toch een geheel eigen en herkenbare beeldende taal ontwikkelen die mij bovendien door zijn eenvoud tot rust heeft gebracht.

De zes kunstenaars met Brugse roots die door curator Jan Verhaeghe (C.C. Brugge) werden uitverkoren om in het kader de “Brugge Triënnale” iets uitzonderlijks te creëren op die toch wel bijzondere locatie weten verdomd goed hoe uit een almaar aanzwellend aanbod eenvoud kan worden gepuurd.

PIERRE GOETINCK deed er nog een flinke schep bovenop: hij verkaste een deel van zijn atelier naar de Poortersloge zelf! In het geheugen van deze kunstenaar én in dat specifieke atelier valt het wellicht verdomd moeilijk om bij manier van spreken schoon schip te maken. Alles wat weerloos en verweerd is, is er meer dan waardevol. Vandaar. Te weten ook dat het Brugse Cultuurcentrum over een uitstekend technisch team beschikt. Dat slaagde er zowaar in om in een van de vertrekken van het middeleeuwse gebouw – dat al talloze bestemmingen heeft gekend – een extreem gezellige kleine bioscoop in elkaar te haken!

Waarom dan geen atelier voor “meester” Goetinck? Het is trouwens het eerste wat u op uw weg vindt wanneer u de poort in de Kraanrei (19) binnen stapt. Kijk maar eens door het houten raster heen. Goetinck bouwde voorts een kleine, symbolisch geladen muur die de bezoeker koude rillingen bezorgt, al zeker in deze benarde tijden. Betonnen platen – u kent ze vast van de afbakening van de Vaamse tuintjes – met daarin de tekst “No trespassing/Violation will be shot/Survivors will be shot again”. Muren… Er is er één historische gevallen, maar droevig talloos zijn de muren die nadien werden opgetrokken! Achter het Goetinck-beton nog meer, maar nu wit en figuratief: drie reeksen van 5 afgietsels: De “Geknielden” van Georges Minne, skeletten én de engel als funerair element. Alle drie in vijfvoud.

Goetinck noch zijn werk zijn echter louter treurnis. In de eerste binnenruimte ziet u bijvoorbeeld hoe hij met gesnoeide en amper bewerkte takken uit de eigen tuin (“Il faut cultiver son jardin!”) naar een mooi en uniek evenwicht zoekt en onderwijl sculpturen maakt.

In die eerste ruimte ook die fantastische monumentale zwart-witfoto van een blad (indertijd wonderlijk functioneel op zijn solotentoonstelling “Simply” in de Adornes-kapel), getekend WILLY VYNCK, die u verder en hoger in het gebouw zal confronteren met zijn onnavolgbare reeks zelfportretten, die tevens in een knap boek zijn gebundeld.

Nog in die verkennende benedenruimte werk van JOKE RAES (hier speelt ze met afgedankte koelelementen uit aircotoestellen en momenteel zijn creaties van haar ook in het Oostendse Japans Paviljoen te bewonderen), die verder (en ook hoger) veel meer, zelfs een flard atelier laat zien, en een met de hand geborduurd werk van LISA IJEOMA, van wie we verder nog een kleine zaal met kleiner en voor deze tentoonstelling gemaakt werk zullen zien, een geheel waaraan een merkwaardig verhaal vasthangt. Lees maar eens de uitgebreide meeneemtekst van JAN VERHAEGHE. Ook nog in die eerste ruimte een keurig kastje met bronwerk van Joke Raes.

Alleen van RIA VERHAEGHE en JASPER RIGOLLE zag u tot dan nog niets. Maar u klimt een zachte helling op en gaat zitten. Sinds jaar en dag verzamelt Ria Verhaeghe foto’s, krantenknipsels en heel wat andere zaken waarmee ze volgehouden authentieke dingen doet. Geprojecteerd op twee muren ziet u het water dat zij elke dag observeert en fotografeert vanachter of vanuit het raam van haar atelier, drie hoog boven de Spiegelrei. “Panta Rhei Spiegelrei”. Af en toe komen protagonisten of dissonanten even in beeld: twee zwanen, bootjes… Maar het ene bootje is het andere niet. In het ene is het leuk en genieten van moois; in het andere wordt tegen beter weten in voor (over)leven gevochten.

Ria Verhaeghe

Een verdieping en wat trappen hoger liggen honderden halve walnoten, gevuld met was. Ook zij vormen een Brugse rei-flard in het midden van een grote ruimte. De toeschouwer kijkt toe vanop een soort oever. En ook hier “tekent” het water. Er wordt een soort boog gevormd door halve noten waarvan de boord de kleur van goud heeft. Enige mooi!

Voorbij de bijzonder eigenzinnige en verrassende zelfportretten (wanneer zijn we echt en onszelf en wanneer nemen we een houding aan?) van Willy Vynck (een zoektocht naar zichzelf/heel opvallend is de subtiele manier waarop de portretten zijn aangebracht!) – we hebben dan al gekeken naar de amper bewegende beelden die in de kleine cinemazaal de kortfilm “Luxemburg” vormen – heeft JASPER RIGOLLE iets heel merkwaardigs gedaan. Ingrijpend ook. De kunstenaar die onder meer 8 mm-filmpjes en oude foto’s verzamelt heeft een flard beeldende geschiedenis gewist. Aan het plafond hangen massa’s witte blaadjes. Ooit waren het foto’s. De beelden zijn weg en hun drager is alleen nog maar wit papier. Alleen her en der op de achterzijde van wat ooit een foto was valt her en der nog wat te lezen: een (plaats)naam, een titel, een datum, een zin… Ik kan me voorstellen dat nogal wat bezoekers het een fascinerende bezigheid zullen vinden om er zelf geschiedenis te schrijven, hun eigen verhaal.

Jasper Rigole

De tentoonstelling eindigt met werk van Joke Raes. Een groot muurwerk bestaande uit losse keramische elementen, een fontein van verfijning, en een tafel uit het atelier. Daar valt ontzettend veel te ontdekken. Als Joke er aan de slag is – en dat zou met regelmaat gebeuren – dan kijkt ze op een muur met talloze ragfijne tekeningen waar haar werk aan ontspruit. Ook de bezoeker, dus.