‘Faces of Water’, een artistieke blik op een vitale maar schaarser wordende grondstof

Posted By Frederic De Meyer

Het dringt meer en meer door dat kunstenaars een nuttige stem kunnen hebben in het maatschappelijk debat. Ook bedrijven doen meer en meer beroep op kunstenaars in hun innovatie-inspanningen, of om op een vernieuwende manier om te gaan met welbepaalde uitdagingen. “Wanneer je naar de onzekerheid van onze toekomst kijkt, heb je verschillende perspectieven nodig”, zegt onder meer Gerfried Stocker, artistiek directeur van Ars Electronica. “Dit is wat veel industriële bedrijven nu meer en meer begrijpen. Ze zijn op zoek naar expertise en advies uit verschillende gebieden zoals de kunst.” Asako Tomura van Sony Group Corporation beaamt: “Kunstenaars hebben een groot talent om de toekomstige samenleving aan te voelen en de nieuwe waarden voor een betere samenleving te begrijpen.”

Een groeiend aantal initiatieven brengt kunstenaars dan ook samen met bedrijven en wetenschappers rond specifieke maatschappelijke problemen. Op Europees niveau is er bijvoorbeeld het S+T+ARTS programma (Science, Technology and the Arts), dat voor een van haar projecten een jaar lang ICT experts, ingenieurs, filosofen, ondernemers en kunstenaars samenbracht om een innovatieve visie te ontwikkelen rond uitdaging gelinkt aan watervervuiling en -schaarste.

Deze samenwerking leidde niet enkel tot nieuwe inzichten en ideeën, maar nu ook tot een fysieke tentoonstelling in Bozar in Brussel, waarin vier mediakunstenaars de waterproblematiek heel tastbaar maken voor de bezoekers. In Faces of Water zoomt Bozar in op het onderzoek en de artistieke creaties van vier kunstenaars: Theresa Schubert (DE), Joshua G. Stein (US), Anna Ridler (UK) en Haseeb Ahmed (US/BE). Met hun kunst onderzoeken ze een divers scala aan uitdagingen, zoals vervuilde waterwegen, de impact van smeltende gletsjers, waterkapitalisme en watervervuiling door farmaceutische producten.

Curator Sofie Crabbé raakte voor de organisatie van de tentoonstelling sterk beïnvloed door het boek Over tijd en water van de Ijslandse auteur-activist Andri Snær Magnason, waarin hij oproept om in onze omgang met water rekening te houden met toekomstige generaties. “Hij probeert de woorden die we intussen bijna dagelijks gebruiken zoals ‘smeltende gletsjers’, ‘verzuurde oceanen’ of ‘klimaatcrisis’ te vertalen naar een bevatbare betekenis voor ons brein”, vertelt Sofie. “Deze is eigenlijk niet uitgerust om de abstracte massiviteit van wat op ons af komt te voelen en te begrijpen.”

Het merkwaardige, zo geeft ze aan, is de notie dat water op zich heel veel informatie bevat over tijd, gletsjers vormen bijvoorbeeld een levende getuigenis van onze verre geschiedenis. Het feit dat zoveel farmaceutisch afval, ook van anti-verouderingspillen of anticonceptiemiddelen, in ons drinkwater terechtkomt, geeft aan hoe absurd onze omgang met water is geworden. Dit laatste vormde het uitgangspunt voor het werk met de cynische titels titels Uw Urine, Een Bron van Eeuwige Jeugd en De Bron van de Amazones van Haseeb Ahmed. Een mooi voorbeeld van hoe kunst een maatschappelijk probleem heel concreet en vatbaar maakt voor de kijker…

Een expo om je wakker te schudden, alleszins, maar ook om een andere blik te werpen op een grondstof die zo banaal is geworden dat we het als vanzelfsprekend aannemen, maar het uiteindelijk allesbehalve is…