De peilloze diepte van het niets… Een mijmering over het werk van Frank Kenis

Posted By Frederic De Meyer

Het is een eeuwenoude filosofische vraag: of we buiten ons eigen bewustzijn wel zeker kunnen zijn dat er zoiets als ‘iets’ bestaat. Van kwantummodellen tot hedendaagse neurologische inzichten komen we tot de vaststelling dat de materie van wat we als realiteit aanzien niet noodzakelijk substantieel is. De waargenomen realiteit heeft geen intrinsieke eigenschappen, behoudens deze die we het zelf toekennen. Het is een ontwrichtend inzicht wat mij betreft.

Het is niet zozeer dat er niets is. Het bewustzijn moet ergens op geprojecteerd worden. De spirituele meester Rupert Spira vergelijkt het met een canvas, waar de verhalen van onze innerlijke perceptie vorm krijgen, waarop ze bewegen en zichtbaar worden. Maar op zich is het een etherisch canvas. Het heeft zelf geen concrete, tastbare vorm.

Hoe kan je dan dit inzicht, dit aanvoelen, naar begrijpbare beelden vertalen? Je kan je niet over de grens begeven om te zien wat er schuilt, want dan begeef je je automatisch in de materiële fictie. Je kan slechts de grens als mogelijke toegangspoort aan de horizon schetsen. Het immateriële vanuit een materiële toestand benaderen, als idee of als concept.

Misschien is het dat wat Frank Kenis bedoelt met de titel van zijn expo bij Space60, The essence of absence. De afwezigheid als intrinsiek kenmerk van… van wat? Is het onze ‘aanwezigheid in het niets’ die hij tracht te vatten? Je zou het gaan denken, gezien hier en daar nog menselijke gedaanten opduiken in zijn werk, al lijken ze nooit werkelijk aanwezig te zijn. Ze vertoeven per definitie in ontoegankelijk gebied, waarvan enkel de grens, als idee, voorkomt: in een zwart gat -nog een contradictie-, het glimmende huis zonder ramen of deuren; de gedaante die moedwillig de leegte van de maagdelijke sneeuw betreedt; de tent in een desolaat landschap waarvan de opening op toegang biedt tot een peilloze duisternis, vreemd uitnodigend als was je er welkom, of als kwam je eruit voort.

Het zijn mijmeringen van de zoekende. Schuwe pogingen om vat te krijgen op een mysterie dat nooit onbehaaglijk aanvoelt, hoewel het nooit zal worden verklaard. Daar ligt wat mij betreft de kracht van het beeld dat Frank creëert, het is niet de leegte die hij capteert, dit zou te makkelijk zijn, maar de invulling die we er als mens aan geven, onze manier om in de leegte te vertoeven.