De drang naar onsterfelijkheid in het oeuvre van Gideon Kiefer

Posted By Frederic De Meyer

Als kunstenaar sta je een voetstap dichter bij de eeuwigheid. Je maakt kunstwerken die jezelf zullen overleven, zo mag je hopen. Ze mogen dan niet opgenomen worden in de permanente collectie van het Louvre, maar als ze in een verzameling verschijnen van een gepassioneerde verzamelaar mag je tenminste verwachten dat deze enige tijd na jouw heengaan er een plaats in blijven hebben en, wie weet, nadien nog ergens nazinderen in het aandachtsveld van de collectioneur, of diens nazaten.

Jouw kunst is een levende getuigenis van jouw aanwezigheid in dit leven, op dit moment, op deze plek. Er een blijvend spoor van achterlaten biedt een zekere troost voor de vergankelijkheid van deze aanwezigheid.

Het zijn gedachten die de prille vijftiger Gideon Kiefer wakker houden.

Que dites-vous?… C’est inutile?… Je le sais! Mais on ne se bat pas dans l’espoir du succès! Non! non, c’est bien plus beau lorsque c’est inutile! (Edmond Rostand, Cyrano de Bergerac)

Er schuilt een ontroerende schoonheid in dit ijdele streven. Een mentale vlekkeloosheid. Het verklaart waarom Gideon in zijn beelddtaal vaak teruggrijpt naar zijn onschuldige jeugdtijd in de ongerepte bossen rond Neerpelt, lang voordat gebetoneerde paden er de dollende kinderen in netjes afgebakende richtingen duwden.

In zijn werk bestendigt hij deze herinneringen, al beseft hij dat deze niet feilloos zijn. In vier van zijn recente werken roept hij vanuit zijn geheugen beelden op van een -toen nog kaftloos- leesboek met tekeningen, onder meer een walvis die breed lachend kleine orka’s lijkt te verorberen, of is het andersom, zo lijkt het wel? Zijn het de orka’s die zorgeloos in de muil van de orkan springen? Het boek is al lang verdwenen, het is gissen naar de mate waarin zijn geheugen de oorspronkelijke tekeningen erin heeft vertekend. Maar voor generatiegenoten van Gideon, waaronder ondergetekende, roept het onvermijdelijk gelijkaardige herinneringen op. Zelfs al steunen ze op een bedrieglijk geheugen ogen de werken merwaardig fris en echt.

De titel van het schilderij met de walvis verwijst naar een tekening van Dürer, een neushoorn die hij bij leven nooit kon gezien hebben, al was hij in zijn onderzoek misschien concrete beschrijvingen van het dier tegengekomen. Dat Gideon daarnaar verwijst, bijna als ludieke voetnoot, toont nogmaals aan in hoeveel lagen de kunstenaar soms ongemerkt zijn gedachten aan de kijker presenteert.

Deze dynamiek werkt zoals steeds in twee richtingen: Gideon kijkt zowel achterom naar zijn eigen leven, als vooruit naar de bedreigingen waar de mensheid en de wereld voor staan, een gegeven dat steeds latent in zijn werk sluipt. Zijn werk situeert zich daardoor op het kruispunt van beide richtingen, als een voortschrijdend, voortdurend evoluerend ijkpunt. Het is geen ijdelheid, noch navelstaarderij, dat hem hiertoe drijft. Het is eerder een soort bewustwordingsproces, het besef er op een gegeven moment te zijn, in de volle wetenschap dat dit moment onmiddellijk en onomkeerbaar verdwenen is. Dat ene, complexe moment trachten te vatten, en het in een bredere universele gedachte of stoming te plaatsen. Het ‘te kaderen’, om het plastisch uit te drukken. Er een langere tijd aan toewijden, misschien is het daarom dat hij nu liever verft dan tekent, als wou hij tijd rekken, zijn eigen tijd, maar dat van de kijker ook. Verven neemt meer tijd in beslag, je kan je er niet in haasten.

Het beeld is simultaan. Hij werkt er wekenlang aan, niettemin vat het een enkel moment samen. Een mengeling van algemene waarheden en persoonlijke opvattingen, die je meteen ziet en snapt, al ontsnapt de essentie ervan je vaak. Onvatbaar als het leven zelf….

Het recente werk van Gideon vormt zoals steeds een open uitnodiging tot verbazing, tot bevraging, tot zichzelf in vraag stellen, als mens, als deel van een onbegrijpelijke maatschappij, als vanalles. Een open plek, een leeg canvas die je naar believen invult. Elk op zijn eigen manier. Gideon heeft er de zijne in gevonden, en plaveit de weg voor ons allen…

Wie het werk van Gideon wil (her)ontdekken kan van 16 januari tot 27 maart terecht bij cc De Halle in Geel. Op 16 januari presenteert hij er ook zijn nieuwe boek met recente schilderijen. Klik hier voor alle info!