memymom, een ontroerend en boeiend kunstproject

Posted By Frederic De Meyer

Is het leven een kunstvorm op zich? Jezelf als voorwerp of onderwerp van kunst promoveren, dat werd uiteraard reeds gedaan. Maar het moeder-dochter project memymom doet het net wat anders. Enfin, fundamenteel anders, wanneer je er bij stilstaat. De ogenschijnlijk ongecompliceerde kunst van moeder en dochter stelt talrijke essentiële en complexe vragen.

In sé oogt het onschuldig: een moeder maakt foto’s van haar opgroeiende dochter (en zoons, maar die maken geen deel uit van het project). Banaler kan het niet. Elke ouder doet dit. Maar gaandeweg, doorheen de jaren, ontstaat een spel tussen fotograaf en model, twee begrippen die omwisselbaar blijken te zijn eenmaal het model volgroeid is.

Het is van bij het begin een spel. Duidelijk. De kleuter die rollen opneemt, de moeder die registreert zonder te regisseren. Spontaan. Complexloos. Maar kinderen groeien, genadeloos. In plaats van een rol te spelen worden ze een rol, ze eisen hun plaats op in jouw leven. Dat deden ze al, passief, gewillig, nu actief, doelgericht. Moeder en dochter beseffen dit, vandaar de pauze die ze nemen in het project, dat toen nog geen project was, dat werd het pas na het overlijden van de vader, de man.

De relatie wordt in toenemende mate ambigu. De ouder, volwassen geworden dochter blijft gehecht aan haar teddybeer. Moeder en dochter kruisen elkaar als vreemden op de traphal van de galerie Louise. Dochter als Marat, vermoord terwijl zij een bad neemt -zonder water evenwel- (maar vermoord door wie? Is het haar oudere zelf die haar -het kind- vermoorde? Of de moeder die niet verdragen kan dat haar kind haar kind niet meer is? Wat zegt de nota op de grond? Wat is de bedoeling achter de echografieën op het deken?). Dochter (of is het de moeder?) in varkenskop. Dochter in een parking, terugkerend van, zo kunnen we enkel vermoeden, een wat dubieuze afspraak. Dochter wordt betrapt terwijl ze een hotelkamer uit gaat, in escort-kledij. Onschuld ebt langzamerhand weg, onverbiddelijk. Onvermijdelijk.

Het oog -de camera- oordeelt niet. Maar de regie neemt doorheen de jaren de bovenhand. Daardoor worden de taferelen ook complexer, mysterieuzer. Ongrijpbaarder. Het wordt onmogelijk voor de kijker om het verhaal, de bedoeling achter elke foto te vatten, daarvoor ligt de psychologische basis te diep, is de symboliek te rijk. Maar het biedt een boeiende speurtocht voor de kijker, al zeker wanneer je de hele reeks foto’s van begin tot eind (enfin: anno 2017) bekijkt, als getuige van een heel leven, feitelijk van een dubbelleven: dat van het onderwerp, zeker ook dat van de ziener, de moeder/fotograaf, samen evoluerend met de steeds ingewikkelder wordende relatie tussen beide. Het doet spontaan denken aan de fantastisch mooie film Boyhood.

Girlhood, in dit geval, maar evenzeer motherhood. Beter nog: de continue stroom tussen beide staten van zijn. Wat ze zo mooi in de titel van hun eerste reeks in woorden hebben gevat: the umbilical vein.

Leven is kunst.