Hilde Borgermans en haar models of construction

Posted By Benedict Vandaele

Vorig academiejaar volgde Hilde Borgermans de internationale postgraduaatsopleiding curatorial studies aan de KASK te Gent. Als collega-student zag ik Hilde de basis leggen voor haar geschreven artistiek-curatorieel project Emile K.. Centraal in het concept staat een anoniem personage dat in de toekomst tot leven zal komen door verschillende kunstprofessionals. Nadat we beiden onze studietijd succesvol hebben afgerond, kwam er meer tijd vrij om haar drijfveren als beeldend kunstenaar te leren kennen.

Even ontstaat verwarring wanneer ik wil aanbellen bij het atelier van Hilde. Niet haar naam staat vermeld, maar deze van wijlen Jan Vercruysse. Zo was Hilde tijdens en na haar opleiding schilderkunst assistent-leerling bij de invloedrijke conceptuele kunstenaar. Vercruysse bleek voornamelijk op inhoudelijk vlak een strenge maar stimulerende mentor. In haar visuele artistieke praktijk kiest Hilde voor zowel inferieure als traditionele kunstenaarsmaterialen. Hoewel ze een haat-liefdeverhouding heeft met schilderkunst, blijft het canvas een belangrijke rol spelen in het oeuvre. De doeken worden nog steeds beschilderd maar dienen voornamelijk als dragers van objecten. Met andere woorden,  het doek wordt een sokkel. Tijdens het creatieproces maakt Hilde objecten geconstrueerd uit verschillende bouwmaterialen afkomstig uit de betere doe-het-zelfzaak. Haar praktijk ligt op deze manier eerder in de lijn van kunstenaars als Franz West.   

Tijdens het gesprek vergleed mijn aandacht geregeld naar de opgestelde kunstwerken in het atelier. Haar models of construction komen enigmatisch over. Als kijker merk ik een soort van afstandelijke houding op bij de kunstwerken, tegelijkertijd slagen ze er continu in om mijn aandacht te vragen. Aangezien de als maquette aanvoelende werken amper of geen zichtbare anekdotische elementen bevatten, start een spel van gissen om de mogelijke betekenis van het kunstwerk te achterhalen. Tijdens het aanschouwen van de rudimentaire vormen, oversteeg ik maar zelden de persoonlijke elementen van mijn leefwereld. Het zien van een groot veelvlak wakkerde voornamelijk mijn interesse aan voor wiskunde. Een gedachte die abrupt werd onderbroken wanneer Hilde de titel van het model verklapte.

Het kunstwerk heet Farfalle en behoort tot een gelijknamige reeks. Door haar kijker te activeren met behulp van een tekstuele impuls, slaagt Hilde er terug in om haar werk te verrijken met extra betekenislagen. Hierbij valt het op dat het Italiaanse woord eveneens meerdere betekenissen representeert. De homoniem verwijst zowel naar een vlinder als een pastavariant. Op deze manier kunnen er opnieuw verschillende associatieve kettingen ontstaan bij de kijker. Zo verschoof mijn aandacht voor het veelvlak plots naar de verschillende glazen staafjes. Deze smalle cilinders beschouwde ik voortaan als vleugelwortels die mogelijks zichtbaar worden tijdens het ontbindingsproces van een vlinder. In een fractie van enkele seconden voegde ik een morbide en ecologische context toe aan het kunstwerk. In vergelijking met de vormelijk verschijning van Farfalle, bakent de titel van het kunstwerk iets meer de denkvrijheid af. Naargelang iemand start vanuit de vorm of de titel, zal de wijze hoe hij of zij reflecteert grondig verschillen.

Hoe komen deze vormen tot stand? Elke creatie is een materiële belichaming van de mentale wereld van de kunstenaar. Tijdens de start van het artistieke proces vertrekt Hilde steeds van een bepaald gegeven uit haar dagelijkse omgeving. Vervolgens wordt het anekdotische uitgangspunt volledig ontleed om bepaalde cerebrale elementen te gebruiken voor haar model. Een noodzakelijk proces zodat het geheimzinnige, suggestieve karakter van het kunstwerk voelbaar wordt voor elke kijker. Hierbij vindt Hilde het niet belangrijk om haar persoonlijke ervaring te delen met de mensen. Na wat aandringen vertelt ze me hoe de reeks Farfalle ontstond. Zo heeft de kunstenaar een bijzondere interesse voor de Italiaanse esthetiek. Iets wat Hilde ook terug vindt in hun keukencultuur. De Italianen hanteren een strikte etiquette voor het combineren van pasta met een bepaalde saus. In de regel mag farfalle enkel geserveerd worden met een beperkt aantal sauzen. Het ontdekken van deze code was voor Hilde de directe aanleiding om de Farfalle-reeks te scheppen.

Naast de anekdotische insteek, speelde het kunstwerk I don’t understand the question een belangrijke rol voor de codering van de serie Farfalle. Een code die bestaat uit het afbakenen van een bepaalde ruimte zodat een nieuwe ruimte zich kan manifesteren. In deze nieuwe ruimte vindt dan opnieuw een geordend vormenspel plaats.  In I don’t understand the question, bestaande uit een canvas en twee veelvlakken, werd zowel de tweedimensionale als driedimensionale ruimte afgesloten. Eerst bracht Hilde een extra rand aan op het beschilderde doek door een verflaag toe te voegen. Een nieuwe ruimte werd op deze manier gedefinieerd door letterlijk een omlijsting in verf aan te brengen op de drager. Het beschilderde doek diende vervolgens als sokkel voor een omgekeerde piramide in plaaster. Deze vorm creëerde opnieuw een open ruimte waarin een replica van de piramide werd geplaatst en zo de bovenruimte insluit.

De models of construction van Hilde zijn geen hapklare esthetische werken. Vorm en taal gaan hand in hand om de lezer te activeren. Door een gecodeerde samenstelling van vereenvoudigde vormen te confronteren met een homoniem,  start het subject een intensief denkproces om de mogelijke betekenis van het werk te achterhalen. Echter staan het denkproces en de associaties van de lezer centraal. Naarmate meer mensen in contact komen met een werk van Hilde, zullen de betekenislagen van de constructie exponentieel toenemen.

Kom meer te weten over Hildes artistieke en curatoriële praktijk via haar persoonlijke webpagina