Het boek Broken kreeg de veelzeggende ondertitel ‘Mending and repair in a throwaway world’ mee. Het boek laveert tussen ecologie en kunst en brengt het verhaal van 28 kunstenaars die op een heel bijzondere manier omgaan met ‘repareren’. Het uitgangspunt is dat we in een uitzichtloze cultuur van eenmalige, niet duurzame consumptiegoederen terecht gekomen zijn. Vanuit vijf invalshoeken wordt dieper ingegaan op de rol die herstel in de breedst mogelijke betekenis kan hebben op de maatschappij en het milieu: ‘repair is a conversation with the past, and an act of care for the future.’
Vooraleer we weten wat te herstellen, moeten we een goed besef hebben van wat kapot is. Katie Treggiden beschikt over een stevige ervaring in de wereld van circulair design en kunst van waaruit ze haar zoektocht naar herstel aanvat. Niet enkel het herstel van objecten, maar van de maatschappelijke systemen die de oorzaak vormen van heel wat uitdagingen. In haar woorden: ‘repair: the subtle acts of care by which order and meaning in complex sociotechnical systems are maintained and transformed, human value is preserved and extended, and the complicated work of fitting to the varied circumstances of organizations, systems, and lives is accomplished.’
Concreet vertaalt ze de mogelijke aanpak in 5 hoofdstukken, telkens geïllustreerd met het werk van meerdere kunstenaars. In ‘Repair as restoration of function’ verzet ze zich tegen de geplande veroudering van voorwerpen en de onmogelijkheid om zelf bepaalde zaken nog te herstellen. Eén van de kunstenaarscases gaat over Sugru, een kneedbare lijm om spullen te herstellen en die inmiddels door miljoenen mensen wereldwijd gebruikt wordt om nieuwe (kunst-)voorwerpen te maken. De kunstenaars gaan in de meeste gevallen heel wat verder dan het louter herstellen. In ‘Repair as storytelling’ wordt uitgebreid ingezoomd op kintsugi, de Japanse techniek om keramiek te herstellen met een goud- of zilverkleurige vulling. In de Japanse schoonheidsleer dragen de sporen van breuk en herstel bij aan de schoonheid van een voorwerp. Het werk van Raewyn Harrison vertrekt dan weer van het verzamelen van materiaal uit de rivier Theems in London, dat ze dan met porselein tot een nieuw artefact verheft. Ook activisme, in het boek met de term ‘craftivism’ benoemd, komt uitgebreid aan bod. Claudia Care breekt vazen om die vervolgens terug op te bouwen als metaforen voor herstel. Repair kan ook genezend zijn. Aono Fumiaki maakt installaties en vervreemdende objecten, gebruik makend van resten van huishoudens na aardbevingen en tsunami’s. ‘The problem was not the disaster. It was how we were going to rebuild our lives afresh.’ Tot slot volgt er nog de meest radicale aanpak ‘Regeneration as repair’. Regeneratie is niet alleen oplappen, recupereren of recycleren. Het houdt in dat we een volledig herstel doen van de relatie tussen mens en natuur. Kunstenaar Gavin Christman maakt onder meer kunstzinnige bijenhotels die perfect passen in de omgeving: ‘We wanted to design for the unspoken client, for something bigger that doesn’t necessarily have its own voice.’
Deze beperkte bloemlezing uit de vele interessante cases doet ongetwijfeld afbreuk aan de waarde van het boek. Net de veelheid, de verschillen en vooral de creativiteit waarmee de verschillende kunstenaars naar de systemische uitdagingen kijken waar we tegenaan lopen, zet de positieve ondertoon van het boek kracht bij. Treggiden verantwoordt in haar inleiding de onderliggende missie van het boek vewijzend naar de mindset van ‘stubborn optimism’ van Fiqueres en Rivett-Carnet, met de woorden ‘to hold space for both the pain and the possibility; to reconnect with old hope and find it has aged beautifully.’
Katie Treggiden
Broken – Mending and repair in a throwaway world
Ludion, 2023
ISBN 9789493039896
224p.
- Instagrammable – beelden die je niet kan ontzien - november 14, 2024
- Bondgenoot, word bondgenoot – hoe je van een toevallige bezoeker een duurzame ambassadeur maakt - oktober 5, 2024
- Een tentoonstelling doet ook iets met de kunstenaar - september 20, 2024
