Bénédicte Faure, de fijne balans tussen onderbewuste impulsen en bewuste handeling

Posted By Frederic De Meyer

Kunst op papier. Ik weet niet zeker of je hier mag of kan spreken van een aparte vorm van kunst, vast staat dat het bij mij alvast heel aparte gevoelens weet los te weken. Het heeft misschien te maken met de spontaneïteit, de ruimte voor experiment en aarzeling die dit medium toelaat, meer toch dan bij andere dragers. In zijn begeleidende tekst tot de expo van Bénédicte Faure heeft Guy Goethals het over de broosheid van het materiaal, de uitnodiging om een tekening meer als schets dan als afgewerkt product aan te vangen. “De vluchtigheid hiervan, onafhankelijk van de driftigheid, het aarzelende of de trefzekerheid van de getekende lijnen, roept ook een gevoel op van gestolde kwetsbaarheid. Alsof we getuigen zijn van een intiem ritueel. De tekenende hand als rechtstreekse verbinding met de denkende geest.”

In zijn boek Eigenzinnig kunstzinnig, de visie van Jung op kunst schetst Tjeu van den Berk een beeld van hoe C.G. Jung het kunstwerk als een van de middelen beschouwt in het proces van individuatie (naast dromen en symbolen): het is bij uitstek een manier om vanuit het bewuste dieper te delgen in het onderbewuste, en de processen die zich daar willen manifesteren tot het bewuste te laten doordringen. Het is een fijne lijn waarin Jung ‘goede’, lees essentiële kunst mee definieert. Neemt een van beide de bovenhand, het bewuste of het onderbewuste, dan verlies je de magie, de betekenis van kunst. Om er te geraken moet je vooral je intuïtie gebruiken, veel meer dan de rede. Misschien nodigt het papier, als medium, door de snelheid van executie die het toelaat en de ruimte die het biedt om fouten te maken, meer dan andere de mogelijkheid om precies tot de raaklijn te komen tussen bewuste en onbewuste processen. Deze stelling is wat speculatief, geef ik toe, maar het lijkt me niet geheel absurd.

Het lijkt wel of Bénédicte Faure zich op deze raaklijn begeeft. Zo schrijft Goethals: “De vrijheid die ze ervaart wanneer ze ongebonden geconcentreerd kan werken is heilig. De geest stuurt de tekenstift en de hand volgt onomwonden. Wat de volgende stap gaat worden, hangt ongrijpbaar in de lucht.” Een treffen dus van de immateriële impulsen die buiten, of rond het bewuste denken leven en de heel materiële handeling van het tekenen. “De onzichtbare onstoffelijke wind die haar aanwezigheid kenbaar maakt door wat ze in beweging duwt”, verwoordt Goethals deze wisselwerking. Het een is niet zomaar de vertaling van het andere, in de tekening bestaan ze beide naast elkaar, enkel verbonden door een gemeenschappelijke betekenis…